Πέμπτη 11 Μαΐου 2017

Το εξωτικό «Νήαρ Ηστ» στην προσφυγική Καισαριανή!


Το εξωτικό «Νήαρ Ηστ» στην προσφυγική Καισαριανή!


Φένια Ρουγκούνη


Η Φένια Ρουγκούνη εργάζεται στον Συνήγορο του Πολίτη. 

  


Κάθε φορά που πηγαίναμε φοιτητοπαρέα για μεζεδάκια στην Καισαριανή, περνούσαμε μπροστά από το γήπεδο της γειτονιάς που είχε το άκρως εξωτικό όνομα «Νήαρ Ηστ». Τι παράξενη επιλογή για όνομα γηπέδου! Η απορία αυθόρμητα γεννιόταν.  Γιατί αγγλικό όνομα σε προσφυγογειτονιά; Γιατί όχι κάτι ελληνικό, ρωμαλέο κι αγωνιστικό;  Οι γνωρίζοντες την αγγλικήν μετέφραζαν το «Νήαρ Ηστ» σε  «Εγγύς Ανατολή», και γρήγορα έλυναν τον κόμπο. Αφού η Καισαριανή είναι γειτονιά Μικρασιατών, βάφτισε το γήπεδό της με ένα όνομα που θύμιζε τα πατρογονικά. Γιατί όμως στα αγγλικά;  Μήπως γιατί οι Μικρασιάτες ήταν σνομπ, κοσμοπολίτες και πολύγλωσσοι; Το ερώτημα πλανιόταν, έφευγε και ξαναρχόταν, μα γρήγορα ξεχνιόταν.
Πριν κάποια χρόνια, κοιτάζοντας τυχαία μια εργασία που ετοίμαζε ο άντρας μου για το μάθημα της τοπικής ιστορίας στο σχολείο, είδα στη λίστα των ερωτήσεων πρώτο και προκλητικό το ερώτημα: «Γιατί το γήπεδο της Καισαριανής λέγεται Νήαρ Ηστ;» Κάτι πιο σοβαρό κρυβόταν πίσω από τις λέξεις για να αξίζει η απάντηση μια θέση σε μάθημα ιστορίας. Τη μέρα εκείνη ανακάλυψα το Near East Relief .
Σεπτέμβρης του 1922, Μικρασιατική Καταστροφή, πάνω από ένα εκατομμύριο ξεσπιτωμένοι σπαράζουν στα λιμάνια της Μικρασίας.  Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, όχι πλέον πρωθυπουργός, όμως ακόμα ηγέτης, απευθύνει έκκληση για βοήθεια προς όλες τις κατευθύνσεις. Η Ευρώπη είναι πριονισμένη από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Έχει τις δικές πληγές. Ο Βενιζέλος δεν ολιγωρεί, στρέφεται προς την Αμερική. Και η Αμερική ανταποκρίνεται.  Mέχρι το τέλος του Σεπτέμβρη, αμερικανικές οργανώσεις μαζεύουν 300.000 δολλάρια, βοήθεια για τους πρόσφυγες. Από τον Οκτώβρη του 1922 μέχρι τον Ιούνιο του 1923, το ποσόν φτάνει τα 2.600.000 δολλάρια. Πρωταγωνιστές της ανθρωπιστικής βοήθειας The  American Red Cross και The Near East Relief, ο Αμερικάνικος Ερυθρός Σταυρός  και η Επιτροπή Περίθαλψης Προσφύγων της Εγγύς Ανατολής. Εθελοντές από την Αμερική δουλεύουν επί τόπου στη Σμύρνη, στα Μουδανιά, στην Προύσα, στη Ραιδεστό, στις αποβάθρες, σε πρόχειρα ιατρεία, σε συσσίτια.  Και ύστερα, τρέχουν στην Ελλάδα, εκεί που καταλήγουν τα καραβάνια των προσφύγων, εκεί που η τραγωδία θα χει πλέον μόνιμη εγκατάσταση. Στη Σμύρνη του 1922, ο Άζα Τζένινγκς (Asa Jennings), μεθοδιστής ιερωμένος, εθελοντής της ΧΑΝ (YMCA), φτάνει στη Σμύρνη λίγες βδομάδες πριν την καταστροφή. Μέσα σε  λίγες μέρες, αυτός ο ευαίσθητος, δαιμόνιος,  κοντούλης διοπτροφόρος  από τη Νέα Υόρκη, θα οργανώσει ολομόναχος την πιο ριψοκίνδυνη επιχείρηση μεταφοράς 300.000 προσφύγων στην Ελλάδα. Συγχρόνως, θα επιτάξει δυο κτήρια άδεια, στην άκρη της πόλης και θα υψώσει  την Αμερικανική σημαία. Το ένα κτήριο γίνεται  πρόχειρο νοσοκομείο, το άλλο αποθήκη τροφίμων και υλικών. Οι Τούρκοι δεν τον ενοχλούν, η σημαία επιβάλλει τους κανόνες της. Μαζί με τον Άζα, η Έστερ Λάβτζοϋ (Esther Lovejoy), ακτιβίστρια γιατρός από το Όρεγκον, ξαγρυπνά, παρηγορεί, ξεγεννά, θεραπεύει.
Τα χρόνια περνούν, οι πρόσφυγες δεν είναι πια ανέστιοι και πένητες. Έχουνε ρούχα καθαρά, έχουν δουλειές, έχουν ελπίδες. Το Ίδρυμα Νήαρ Ηστ, μετεξέλιξη της Επιτροπής Περίθαλψης, χρηματοδοτεί ένα γήπεδο στην Καισαριανή, γιατί  η ζωή δεν εξαντλείται μόνο στο ψωμί. Χρειάζεται κι άλλες ανάσες.
Πολλές φορές στα νιάτα μου, σε πορείες αντιφασιστικές  έχω φωνάξει κι εγώ, μαζί με χιλιάδες άλλους, το σύνθημα «φονιάδες των λαών Αμερικάνοι». Σήμερα σκέφτομαι πως μάλλον υπάρχω στη ζωή γιατί εκείνη η γιατρίνα από το Όρεγκον έσωσε τη γιαγιά μου από δυσεντερία στο πρόχειρο νοσοκομείο που έστησε ο Τζένινγκς το  Σεπτέμβρη του ΄22. «Οι φονιάδες των λαών Αμερικάνοι» δεν είναι όλοι «φονιάδες». Η αληθινή ζωή είναι αμείλικτη με τις γενικεύσεις. Αυτή η μεγάλη ήπειρος με τις τόσες αντιφάσεις, εκεί που το ακραία κακό μπορεί να συμβιώνει ομαλότατα με το ακραία καλό, έχει μια αξιοζήλευτη παράδοση στον εθελοντισμό. Τον εθελοντισμό της ψυχής αλλά και του αυστηρού σχεδιασμού και των μεγάλων μεγεθών.
Σήμερα, είμαστε μάρτυρες ενός άλλου δραματικού  ξεριζωμού. Πάλι κάποια καράβια μεταφέρουν πρόσφυγες, ιδρώτα, φόβους κι όνειρα. Και η Ευρώπη στέκει αδέξιος οικοδεσπότης. Αδύναμος και αμήχανος. Αγκομαχώντας προσπαθεί να σώσει το όραμά της. Οι πρόσφυγες τα χρειάζονται όλα, τις συναινέσεις των μεγάλων ηγετών, τους οδικούς χάρτες, τα σχέδια δράσης, τον εθελοντισμό. Όχι μόνο τον ατομικό και αποσπασματικό, αλλά τον συστηματικό και μαζικό. Στην Ελλάδα δεν μας λείπει η τρυφερότητα. Μας λείπει η οργάνωση, το σχέδιο, το πλαίσιο. Και λησμονούμε πως και η αγάπη θέλει τρόπο.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

.

.

Δημοφιλείς αναρτήσεις