Ένα δημοσιονομικά πιο «σφιχτό» 2022 αναμένεται ύστερα από τη συνεδρίαση του Eurogroup τη Δευτέρα 17 Ιανουαρίου.
Οι Ευρωπαίοι, εξαιρετικά ανήσυχοι πλέον για την πορεία των οικονομιών της Γηραιάς Ηπείρου ύστερα από τις σαρωτικές επιπτώσεις της Covid-19, ιδιαίτερα στις αδύναμες χώρες, επιχειρούν να μαζέψουν τα γκέμια ώστε να μην υπάρξει εκτροχιασμός.
Η Ελλάδα είναι ένας από τους πιο αδύναμους κρίκους – αν όχι ο πιο αδύναμος – και ως εκ τούτου η πρώτη συνέπεια του «σφιξίματος» είναι η απαγόρευση νέων φοροελαφρύνσεων, οι οποίες ήταν ένα από τα σημαντικότερα πολιτικά όπλα της κυβέρνησης όχι μόνο για την αντιμετώπιση της πανδημίας, αλλά και για τη διατήρηση του πολιτικού της πλεονεκτήματος.
Για την ελληνική κυβέρνηση, η οποία θα προσπαθήσει με νύχια και με δόντια να περιορίσει το δημοσιονομικό έλλειμμα από τα 17,97 δισ. ευρώ το 2021 στα 7,4 δισ. ευρώ στο τέλος του 2022 (άρα θα χρειαστεί δημοσιονομική προσαρμογή πάνω από 10 δισ. ευρώ) και το πρωτογενές έλλειμμα από τα 12,35 δισ. στα 2,7 δισ., η κατάσταση θα είναι ιδιαίτερα δύσκολη και τα περιθώρια περαιτέρω φοροαπαλλαγών, οποιασδήποτε μορφής, απλώς ανύπαρκτα.
Επιπλέον θα πρέπει να θεωρείται βέβαιος ο περιορισμός δαπανών (όχι μόνο στο μέτωπο της πανδημίας, όπου θεωρείται εξασφαλισμένος).
Ένας ακόμη τεράστιος – και μακροπρόθεσμος – βραχνάς είναι το δημόσιο χρέος, καθώς η επίδραση της πανδημίας στο μέγεθός του είναι σχεδόν καταστροφική.
Σύμφωνα με την τελευταία Έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος για τη Νομισματική Πολιτική, ήδη εκτιμάται ότι το 2030 η σχέση χρέους / ΑΕΠ θα είναι στο 138% του ΑΕΠ, δηλαδή 27 μονάδες υψηλότερη συγκριτικά με τις εκτιμήσεις που είχαν γίνει πριν από την πανδημία, συνεπώς η Ελλάδα θα πρέπει να διαχειριστεί ένα πρόσθετο βάρος περίπου 50 δισ. ευρώ.
Αυτό σημαίνει πως – παρά το καλό προφίλ του ελληνικού χρέους και τα ευνοϊκά χρονοδιαγράμματα που είχαν συμφωνηθεί επί ΣΥΡΙΖΑ – δεν υπάρχει πολύς χρόνος για την προσπάθεια «συμμαζέματος», η οποία έτσι κι αλλιώς αναμένεται ότι θα αρχίσει για όλους τους Ευρωπαίους πιθανότατα εντός του 2022.
«Το χρέος είναι χρέος»
Στο ζήτημα του χρέους θα πρέπει να προστεθεί και η πολύ πρόσφατη προειδοποίηση του Αυστριακού επιτρόπου Προϋπολογισμού και Ανθρώπινων Πόρων Γιοχάνες Χαν, ο οποίος την προηγούμενη εβδομάδα, μιλώντας στους «Financial Times», ξεκαθάρισε ότι τα κράτη – μέλη της Ευρωζώνης πρέπει να δώσουν έμφαση στη μείωση του χρέους τους και δήλωσε ότι είναι αντίθετος στην προοπτική να εξαιρούνται από το δημόσιο χρέος οι δαπάνες για επενδύσεις σε έργα αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, όπως και διάφορες άλλες στρατηγικής σημασίας δαπάνες.
«Δεν συμφωνώ να εξαιρέσουμε ορισμένα είδη χρέους χαρακτηρίζοντάς τα καλό χρέος, βιώσιμο χρέος, πράσινο χρέος κ.λπ., γιατί σε τελική ανάλυση το χρέος είναι χρέος» ήταν η φράση του Χαν, ο οποίος επιπλέον προειδοποίησε ότι δεν θα είναι πάντα χαμηλό το κόστος του δανεισμού, συνεπώς κανένα χρέος δεν μπορεί να θεωρείται «πράσινο». Πόσο μάλλον το ελληνικό, θα συμπληρώναμε εμείς, το οποίο είναι στο βαθύ κόκκινο.
Όπως μάλιστα σημειώνει η ΤτΕ, οι κίνδυνοι για τη βιωσιμότητα εξαλείφουν κάθε περιθώριο χαλάρωσης των στόχων για πρωτογενή πλεονάσματα.
Η συζήτηση αυτή έχει ανοίξει στην Ευρώπη εξαιτίας των προσπαθειών που καταβάλλουν η Γαλλία – η οποία το τρέχον εξάμηνο προεδρεύει της Ε.Ε. – και η Ιταλία, οι οποίες, με τη συμφωνία και του Ιταλού επιτρόπου Οικονομικών Πάολο Τζεντιλόνι, διεκδικούν αναθεώρηση των δημοσιονομικών κανόνων να ενθαρρυνθούν οι επενδύσεις που θα ενισχύουν τη στροφή στην πράσινη και την ψηφιακή οικονομία.
Η στρατηγική αυτή – την οποία αξιοποίησε και ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Τσίπρας για να διατυπώσει τη δική του ανάλογη πρόταση για μεταρρύθμιση του Συμφώνου Σταθερότητας – αναμένεται ότι θα αποτελέσει πεδίο σφοδρής σύγκρουσης όχι μόνο μεταξύ των «φειδωλών» του Βορρά και των «μεταρρυθμιστών» του Νότου, αλλά και στο εσωτερικό της Κομισιόν.
Η μεγάλη εκκρεμότητα
Ένα νέο στοιχείο που ίσως ανακατέψει την τράπουλα στην ευρωπαϊκή διαπραγμάτευση είναι η σύνθεση της νέας γερμανικής κυβέρνησης, στην οποία συμπράττουν και οι Πράσινοι, οι οποίοι είναι θερμοί θιασώτες της εξαίρεσης των περιβαλλοντικών επενδύσεων από τον υπολογισμό του δημοσίου χρέους. Επιπλέον τάσσονται υπέρ της παράτασης του καθεστώτος αναστολής του Συμφώνου Σταθερότητας.
Χαρακτηριστική είναι η παρέμβαση, προ ημερών, του Άντον Χόφραϊτερ, του Πράσινου προέδρου της Επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Μπούντεσταγκ, ο οποίος υποστήριξε ότι η Ε.Ε. πρέπει να παρατείνει την προσωρινή άρση της ισχύος του Συμφώνου Σταθερότητας και των ορίων που αυτό θέτει στο δημοσιονομικό έλλειμμα και το δημόσιο χρέος, καθώς «βρισκόμαστε πραγματικά σε μία ιδιαίτερου χαρακτήρα κρίση και δεν γνωρίζουμε για πόσο χρόνο θα διαρκέσει ακόμη».
Σύμφωνα με τον ίδιο, «υπό τον (πρωθυπουργό) Μάριο Ντράγκι, η Ιταλία έκανε πολλά θετικά πράγματα τους τελευταίους μήνες. Κανείς δεν θέλει να βυθιστεί για μία ακόμη φορά στην οικονομική κρίση». Να σημειωθεί ότι το δημόσιο χρέος της Ιταλίας έχει ξεπεράσει το 155% του ΑΕΠ της χώρας αυτής – αριθμός ο οποίος έχει προκαλέσει σοβαρό κύμα ανησυχίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η συζήτηση λοιπόν έχει ανοίξει, η αντιπαράθεση αναμένεται σκληρή και τα κρίσιμα στοιχεία για την ελληνική κυβέρνηση είναι:
Ο χρόνος λήψης των σχετικών αποφάσεων, ο οποίος θα προσδιορίσει και τον χρόνο έναρξης τυχόν περιοριστικών μέτρων.
Το μοντέλο μείωσης του δημοσίου χρέους που θα επιλεγεί ειδικά για την Ελλάδα, η οποία παραμένει σε καθεστώς αυξημένης εποπτείας.
Και τα δύο αυτά στοιχεία θα κρίνουν σε μεγάλο βαθμό ακόμη και τον χρόνο των εκλογών.
Το πληθωριστικό τέρας
Τα όσα θα διαμειφθούν το επόμενο διάστημα σε επίπεδο Ε.Ε. δεν είναι το μόνο μεγάλο μέτωπο για την ελληνική οικονομία και την κυβέρνηση, καθώς η ακρίβεια και οι συνέπειές της ενδέχεται το αμέσως επόμενο διάστημα να διαδεχτούν ως επίκεντρο του πολιτικού ενδιαφέροντος την πανδημία.
Αυτό θα συμβεί ιδιαίτερα αν επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις πολλών διεθνών και εγχώριων παραγόντων, που αναφέρουν ότι το επόμενο δίμηνο η παραλλαγή Όμικρον του κορωνοϊού θα εμφανίσει μεγάλη ύφεση και ίσως αποτελέσει την τελευταία παραλλαγή που απαιτεί αυστηρά μέτρα αυτοπροστασίας.
Για την Ελλάδα – και όχι μόνο – η εμφάνιση μιας νέας παραλλαγής, περισσότερο επικίνδυνης από την Όμικρον, θα είναι υγειονομικά και οικονομικά καταστροφική. Εάν αποφύγουμε αυτό το ενδεχόμενο, ίσως αρχίσει μια πραγματικά ισχυρή ανάκαμψη. Όμως το νέο εμπόδιο λέγεται πληθωρισμός, αφού σε ό,τι αφορά τη διάρκεια της ανοδικής του πορείας υπάρχουν αντικρουόμενες προβλέψεις.
Η πιο ισχυρή πάντως τούτη την ώρα είναι η ανάλυση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (όπως παρουσιάστηκε αναλυτικά τις προηγούμενες μέρες από το capital.gr), η οποία εκτιμά ότι οι πληθωριστικές πιέσεις από την ενέργεια και τα προβλήματα στις εφοδιαστικές αλυσίδες θα συνεχιστούν μέχρι τα μέσα του 2022, συνεπώς η άνοδος του πληθωρισμού θα συνεχιστεί και τους επόμενους μήνες και θα κορυφωθεί στα μέσα του έτους. Από το σημείο αυτό θα αρχίσει μια σταδιακή αποκλιμάκωση, που θα ρίξει τον πληθωρισμό περίπου στο 4% στα τέλη του 2022 και κάτω του 2% στα τέλη του 2023.
Το 2% θεωρείται το κρίσιμο σημείο, καθώς από αυτό το επίπεδο και κάτω ενδέχεται να δούμε αποκλιμάκωση των τιμών. Στα επίπεδα πάνω από το 2% μπορεί να έχουμε σταθεροποίηση ή μείωση του ρυθμού ανόδου του πληθωρισμού, αλλά αυτό δεν σημαίνει μείωση τιμών.
Αν σε αυτό το στοιχείο προσθέσουμε και το ότι οι αυξήσεις στις τιμές της ενέργειας ευθύνονται για το 2,5% (σε σύνολο 4,9%) του πληθωρισμού του Νοεμβρίου, τότε η προοπτική για την ελληνική οικονομία ολόκληρο το 2022 δεν προκαλεί ενθουσιασμό.
Αντιφατική εικόνα στον τουρισμό
Χαρακτηριστική του ρίσκου είναι η αντιφατική εικόνα που αναμένεται ότι θα εμφανιστεί στον ελληνικό τουρισμό. Εάν λάβουμε υπ’ όψιν τις προσδοκίες και τους υπολογισμούς της τουριστικής αγοράς, η αύξηση της τουριστικής κίνησης τη φετινή σεζόν αναμένεται να εκτιναχθεί σε ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά – οι υπεραισιόδοξοι μιλούν ακόμη και για 50%. Υπό την προϋπόθεση βεβαίως ότι θα έχει αποκλιμακωθεί η πίεση από την πανδημία.
Ωστόσο ακόμη και αυτή η θηριώδης αύξηση ενδέχεται να μην αποτελέσει τόσο ισχυρή ώθηση για την επιχειρηματικότητα στον χώρο του τουρισμού, καθώς από τη μια οι τεράστιες αυξήσεις στο κόστος της ενέργειας και από την άλλη οι υπεραυξημένες ανάγκες σε προσωπικό – ώστε να εξυπηρετηθεί ο τεράστιος όγκος τουριστών – ενδέχεται να ισοφαρίσουν τα οφέλη. Εάν οι επιχειρήσεις δεν καταφέρουν να εμφανίσουν σοβαρή κερδοφορία, θα υπάρξουν επιπτώσεις και στα δημόσια έσοδα.
Αυτό είναι ένα μόνο παράδειγμα για την ποικιλία και την ένταση του οικονομικού ρίσκου την ερχόμενη χρονιά.
Κάλπες με τα λιγότερα δυνατά βαρίδια
Για την κυβέρνηση και τον πρωθυπουργό το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι, λαμβανομένων υπ’ όψιν των παραπάνω εκτιμήσεων και προβλέψεων, ιδιαίτερα στο σκέλος του πληθωρισμού, που θα επηρεάσει αρνητικά το σύνολο των ελληνικών νοικοκυριών ολόκληρο το 2022, προκύπτει ένα πολύ κρίσιμο ερώτημα: Ποια θα είναι η χρονιά επιστροφής στη δημοσιονομική προσαρμογή;
1. Εάν είναι το 2022, η απόφαση θα πρέπει να ληφθεί το αργότερο έως τον Μάρτιο, ώστε να προλάβουν να αποδώσουν τα περιοριστικά μέτρα. Στην περίπτωση αυτή θα υπάρξει ένας πολύ δύσκολος συνδυασμός ακρίβειας, λιτότητας και ακύρωσης του – κατά τον πρωθυπουργό – υπολειπόμενου 25% των υπεσχημένων φοροελαφρύνσεων. Στο ακόμη χειρότερο σενάριο ενδέχεται να δούμε και απόσυρση μέτρων φοροελάφρυνσης που έχουν ήδη εφαρμοστεί.
Εάν αυτό συμβεί, τότε η κυβέρνηση θα πρέπει να επιταχύνει τον χρόνο των εκλογών ώστε να μην γίνει πλήρως αισθητή η αντιστροφή του κλίματος από τα νοικοκυριά. Ίσως ενεργοποιηθεί και το ξεχασμένο σενάριο για εκλογές την άνοιξη.
2. Εάν υπάρξει κάποια παράταση της χαλάρωσης και οι αποφάσεις αφορούν το 2023, τότε η ατζέντα του 2022 γίνεται λίγο πιο χαλαρή, αλλά και πάλι δεν εξαλείφεται το ρίσκο.
Ήδη ξέραμε ότι το 2023 δεν θα είναι μια χρονιά ευνοϊκή – ή προτιμητέα από την κυβέρνηση – για κάλπες. Οι οικονομικές προοπτικές που διαγράφονται το απομακρύνουν ακόμη περισσότερο, αφού ο Μητσοτάκης θα θέλει να πάει στις κάλπες με όσο το δυνατόν λιγότερα βαρίδια στις τσέπες του συνόλου των ελληνικών νοικοκυριών…
Ακολουθήστε τον www.oparlapipas.gr στο (facebook) και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου