Το «Ιερό Δισκοπότηρο» της εγκληματολογίας: Επιστήμονες κατάφεραν να ανακτήσουν δακτυλικά αποτυπώματα από χρησιμοποιημένους κάλυκες

 Ιρλανδοί ερευνητές ανέπτυξαν μια νέα τεχνική εγκληματολογίας που μπορεί να ανακτά δακτυλικά αποτυπώματα από κάλυκες πυρομαχικών, ακόμη και μετά την έκθεσή τους στην ακραία θερμότητα που προκαλείται από τον πυροβολισμό – μια δυνατότητα που για χρόνια θεωρείτο το «Ιερό Δισκοπότηρο» της εγκληματολογικής έρευνας.

Ένα συχνό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι ερευνητές είναι η ανάκτηση δακτυλικών αποτυπωμάτων από κάλυκες σφαιρών, καθώς τα βιολογικά ίχνη — όπως είναι το έλαιο από την επαφή με το ανθρώπινο δέρμα — καταστρέφονται συνήθως από τα αέρια, τις υψηλές θερμοκρασίες και την τριβή που δημιουργούνται κατά τον πυροβολισμό. Οι εγκληματίες συχνά εγκαταλείπουν τα όπλα ή τους κάλυκες στον τόπο του εγκλήματος, χωρίς να αφήνουν πίσω κανένα αποτύπωμα. Ωστόσο, μια νέα μέθοδος, που παρουσιάζεται σε πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Forensic Chemistry, φαίνεται ικανή να ανιχνεύει αυτά τα βιολογικά ίχνη.

Επικεφαλής της έρευνας ήταν η Δρ. Eithne Dempsey και ο Δρ. Colm McKeever από το τμήμα Χημείας του πανεπιστημίου Maynooth, οι οποίοι κατάφεραν να σχεδιάσουν μια ηλεκτροχημική μέθοδο, με τη χρήση εξειδικευμένων συνδυασμών πολυμερών για την απεικόνιση αδρανών αποτυπωμάτων σε επιφάνειες ορείχαλκου.

Όταν κάποιος αγγίζει μια επιφάνεια από ορείχαλκο, όπως έναν κάλυκα, αφήνει πίσω του αόρατα ίχνη φυσικών ελαίων και ιδρώτα από το δέρμα. Αυτά τα υπολείμματα λειτουργούν σαν ένα αόρατο «στένσιλ» πάνω στο μέταλλο. Σύμφωνα με τη μελέτη, οι επιστήμονες εφαρμόζουν στη συνέχεια ένα πολύ χαμηλό ηλεκτρικό ρεύμα — περίπου 0,1 βολτ για 120 δευτερόλεπτα — στην επιφάνεια του ορείχαλκου, η οποία βυθίζεται σε ένα διάλυμα που περιέχει ειδικά πολυμερή. Το ηλεκτρικό ρεύμα προκαλεί την προσκόλληση των πολυμερών στο μέταλλο, αλλά μόνο στα σημεία όπου δεν υπάρχουν υπολείμματα αποτυπωμάτων που να εμποδίζουν τη διαδικασία.

Η πρωτοπορία της μεθόδου

«Χρησιμοποιώντας το καμένο υλικό που παραμένει στην επιφάνεια του κάλυκα σαν στένσιλ, μπορούμε να εναποθέσουμε συγκεκριμένα υλικά στα κενά μεταξύ των αποτυπωμάτων, επιτρέποντας έτσι την οπτικοποίησή τους», εξήγησε ο δρ. Colm McKeever σε δήλωσή του.

Με άλλα λόγια, το πολυμερές καλύπτει ολόκληρη την επιφάνεια εκτός από τα σημεία όπου οι γραμμές του αποτυπώματος αγγίζουν το μέταλλο, δημιουργώντας μια «αντίστροφη» ή «αρνητική» εικόνα του δακτυλικού αποτυπώματος. Η καινοτομία της μεθόδου βασίζεται σε μια ειδική χημική σύνθεση πολυμερών. Χρησιμοποιώντας συνδυασμούς συν-μονομερών 3,4-αιθυλενοδιοξυθειοφαινίου (EDOT και οξικού θειονίνης, η ομάδα παρατήρησε ότι επιτυγχάνονταν οι υψηλότερης ποιότητας απεικονίσεις. Επιπλέον, πρόκειται για την πρώτη αναφορά στη χρήση ηλεκτροχημικής εναπόθεσης συν-μονομερών φαινοθειαζίνη για την ανάλυση δακτυλικών αποτυπωμάτων σε ορειχάλκινους κάλυκες πυρομαχικών.

Φωτογραφία και εικόνα υψηλής αντίθεσης λανθάνοντος δακτυλικού αποτυπώματος που έγινε ορατό μετά από θέρμανση: [A] στους 300 °C για 0,5 λεπτό [B] στους 700 °C για 0,5 λεπτό. Φωτογραφία: Colm McKeever and Eithne Dempsey

«Μέχρι σήμερα, η καλύτερη μέθοδος εγκληματολογικής ανάλυσης καλύκων είναι η ταυτοποίησή τους με το όπλο που τους εκτόξευσε», δήλωσε ο δρ. Colm McKeever. «Ελπίζουμε όμως ότι μια μέθοδος σαν αυτή θα μπορέσει να συνδέσει τον κάλυκα με το ίδιο το άτομο που γέμισε το όπλο.»

Προς έκπληξη των ερευνητών, η δοκιμή ήταν εξαιρετικά επιτυχημένη, αποκαλύπτοντας λεπτομέρειες των δαχτυλικών αποτυπωμάτων που περιλαμβάνουν ακόμη και τους μεμονωμένους πόρους στις θηλώδεις ράχες. Ακόμη, η τεχνική ήταν άντεξε σε ασυνήθιστα μεγάλο διάστημα. Κατάφερε να οπτικοποιήσει δαχτυλικά αποτυπώματα μέχρι και 16 μηνών σε θερμοκρασία δωματίου και σε κάλυκες που εκτέθηκαν σε 700°C, προσομοιώνοντας τη θερμότητα που παράγεται από πυροβολισμούς.

Επιπλέον, η τεχνική έδειξε εντυπωσιακή αντοχή στον χρόνο: κατάφερε να αποτυπώσει αποτυπώματα ηλικίας έως και 16 μηνών σε θερμοκρασία δωματίου, καθώς και σε κάλυκες που είχαν εκτεθεί σε θερμοκρασίες έως 700°C, προσομοιώνοντας τη θερμότητα που παράγεται κατά τον πυροβολισμό.

Αυτή η ανακάλυψη λύνει ένα σημαντικό πρόβλημα στην εγκληματολογική ανάλυση όπλων. Οι παραδοσιακές μέθοδοι απεικόνισης δακτυλικών αποτυπωμάτων σε επιφάνειες ορείχαλκου αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες λόγω της αντιδραστικότητας του μετάλλου, της οξείδωσης της επιφάνειας και της ανάγκης χρήσης επιθετικών χημικών ουσιών που μπορούν να καταστρέψουν αποδεικτικά στοιχεία.

Χρησιμότητα για την εξιχνίαση εμπρησμών

Αντίθετα, η νέα ηλεκτροχημική προσέγγιση χρησιμοποιεί μη τοξικά, υδατικά αντιδραστήρια και απαιτεί ελάχιστη προετοιμασία δείγματος, διατηρώντας παράλληλα την ακεραιότητα των αποδεικτικών στοιχείων. Χάρη στη φύση του τεστ, οι λεπτομέρειες των αποτυπωμάτων που προκύπτουν είναι εξαιρετικά υψηλής ευκρίνειας.

Σε μεγέθυνση 1000x, η διάμετρος των ραβδώσεων του αποτυπώματος παρατηρήθηκε περίπου στα 450 μικρόμετρα, ενώ οι πόροι είχαν διάμετρο γύρω στα 150 μικρόμετρα — λεπτομέρεια αρκετή για ασφαλή εγκληματολογική ταυτοποίηση.

Η δοκιμή είναι πολλά υποσχόμενη αλλά για να είναι επαρκής, ειδικά στο δικαστήριο, όπου η απόφαση κρέμεται από μια λεπτή κλωστή, είναι αναγκαία η αυστηρή  επαλήθευση και περαιτέρω έλεγχοι.

Παρ’ όλα αυτά, οι ερευνητές πιστεύουν ότι η τεχνική τους θα μπορούσε να επεκταθεί πέρα από τα πυροβόλα όπλα και να εφαρμοστεί σε άλλες μεταλλικές επιφάνειες, διευρύνοντας έτσι τις εγκληματολογικές εφαρμογές της — από εγκλήματα που σχετίζονται με όπλα έως και έρευνες για εμπρησμούς.