Πώς εξηγείται η κρίση Kίνας – Ιαπωνίας

 

Η πρωθυπουργική θητεία της Σανάε Τακαΐτσι ξεκίνησε με θερμό επεισόδιο μεταξύ Τόκιο και Πεκίνου με αφορμή την Ταϊβάν.

Όταν στις 31 Οκτωβρίου η νέα πρωθυπουργός της Ιαπωνίας, Σανάε Τακαΐτσι, συναντούσε τον κινέζο πρόεδρο, Σι Τζινπίνγκ, στο πλαίσιο της συνόδου κορυφής της Οικονομικής Συνεργασίας Ασίας-Ειρηνικού (APEC) στη Νότια Κορέα, τίποτα δεν προμήνυε κάποιου είδους κρίση ανάμεσα στις δύο γειτονικές χώρες. Σύμφωνα με τις σχετικές ανακοινώσεις, αμφότεροι έκαναν αναφορά στις μακροχρόνιες διαφορές τους, τονίζοντας ωστόσο την ανάγκη αυτές να επιλυθούν ειρηνικά, υπό το πρίσμα μιας αμοιβαίας επωφελούς διμερούς σχέσης.

Δεν πέρασε μια εβδομάδα και η τοποθέτηση της Τακαΐτσι στην ιαπωνική Βουλή πυροδότησε διπλωματικό επεισόδιο, με υπαρκτό τον κίνδυνο να μετασχηματιστεί σε κρίση, «σβήνοντας» όποια πρόοδο έχει επιτευχθεί μεταξύ Πεκίνου και Τόκιο. Η ακριβής δήλωσή της ήταν η εξής: «Μια πολεμική σύγκρουση στην Ταϊβάν πιθανότατα σημαίνει υπαρξιακή απειλή για την Ιαπωνία, γεγονός που ίσως οδηγήσει σε στρατιωτική απάντησή μας».

Η αντίδραση της Κίνας ήταν ταχύτατη και πολυεπίπεδη. Ο Λιν Τζιαν, εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών, κάλεσε την γιαπωνέζα πρωθυπουργό να ανακαλέσει, υπογραμμίζοντας ταυτόχρονα ότι οποιαδήποτε εμπλοκή της Ιαπωνίας στα Στενά της Ταϊβάν αποτελεί «επιθετική ενέργεια», που θα συναντήσει τη σθεναρή αντίδραση της Κίνας.

«Πόλεμος» στα σόσιαλ μίντια

Το Yuyuantantian, λογαριασμός στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που συνδέεται με τον κρατικό ραδιοτηλεοπτικό φορέα της Κίνας και απηχεί την επίσημη θέση της κινεζικής κυβέρνησης, δημοσίευσε σχόλιο προειδοποιώντας ότι το Πεκίνο «προετοιμάζεται να προχωρήσει σε ουσιαστικά αντίποινα». Μη επανδρωμένα αεροσκάφη (drones) και σκάφη της κινεζικής ακτοφυλακής φρόντισαν να κάνουν έντονη την παρουσία τους γύρω από τα διαφιλονικούμενα μεταξύ Κίνας και Ιαπωνίας νησιά Σενκάκου. Και ο γενικός πρόξενος της Κίνας στην Οσάκα δεν

δίστασε να καταφύγει σε ωμές απειλές μέσω ανάρτησης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κάνοντας λόγο για «κεφάλι που πρέπει να κοπεί χωρίς δισταγμό».

Η ένταση και το εύρος των κινεζικών αντιδράσεων δεν άφησε περιθώριο στο Τόκιο για αναδίπλωση. Η Τακαΐτσι, της οποίας τα ποσοστά δημοφιλίας έχουν εκτοξευθεί (και εξαιτίας της αντιπαράθεσης), δήλωσε πως δεν πρόκειται να ανασκευάσει, προσθέτοντας ότι το Τόκυο έχει κάθε δικαίωμα να επιλέξει ποια θα είναι η απάντησή του σε περίπτωση περιφερειακής σύρραξης.

Ιδιότυπο «chicken game»

Και μόνο η αναφορά του ονόματος της Ταϊβάν αρκεί για να ερεθίσει την Κίνα, αλλά η δήλωση της Τακαΐτσι προκάλεσε μια ανακλαστική αντίδραση η οποία οφείλεται περισσότερο σε ανησυχίες που άπτονται όσων το Πεκίνο θεωρεί «σκληρό πυρήνα» της εθνικής του ασφάλειας. Συγκεκριμένα, η αναφορά της γιαπωνέζας πρωθυπουργού σε «στρατιωτική απάντηση» ερμηνεύεται από την κινεζική πλευρά ως ότι βρίσκεται σε πλήρη διάσταση με την Κοινή Δήλωση της 29ης Σεπτεμβρίου 1972, όταν οι δύο χώρες εξομάλυναν τις διπλωματικές τους σχέσεις, αναγνωρίζοντας επίσημα η μια την άλλη. Σύμφωνα με αυτή, η κυβέρνηση της Ιαπωνίας κατανοεί πλήρως τη θέση της κυβέρνησης της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας ότι η Ταϊβάν είναι αναπόσπαστο μέρος της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας και σέβεται τη συγκεκριμένη θέση.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η στάση της Τακαΐτσι συνιστά ισχυρή μετατόπιση και με όρους εντός Ιαπωνίας, αφού ο εθνικιστής μέντοράς της και μακροβιότερος πρωθυπουργός στην ιστορία της χώρας, Σίνζο Άμπε, είχε περιοριστεί να αναφέρει σε γενικόλογο τόνο – και μετά το πέρας της δεύτερης θητείας του – ότι «επείγοντα περιστατικά στην Ταϊβάν, είναι επείγοντα και για την Ιαπωνία». Η στάση της νυν πρωθυπουργού θεωρείται έτσι ότι έχει παραβεί την «κόκκινη γραμμή» της λεγόμενης στρατηγικής ασάφειας.

Ποιο θα είναι το επόμενο επεισόδιο στην διένεξη που εμπλέκει δύο ιστορικούς αντιπάλους με ιδιαίτερα φορτισμένο παρελθόν; «Δεδομένης της ισχυρής λαϊκής στήριξης στο πρόσωπό της, η Τακαΐτσι είναι δύσκολο να υπαναχωρήσει από τις δηλώσεις της. Αλλά και το Πεκίνο, δεδομένων των ολοζώντανων ακόμη συνειρμών που προκαλεί ο σινοϊαπωνικός πόλεμος, δεν είναι εύκολο να παρακάμψει το όλο ζήτημα, αρκούμενο απλά σε συμβολικές κινήσεις»

σημειώνει στον ιστότοπο του αμερικανικού περιοδικού Τhe National Interest ο ερευνητής της δεξαμενής σκέψης Chicago Council on Global Affairs και γνώστης των ζητημάτων της Ανατολικής Ασίας, Πολ Χιρ.

Ο Χιρ παραπέμπει σε ένα ιδιότυπο «chicken game» μεταξύ Πεκίνου και Τόκιο, Σι Τζινπίνγκ και Σανάε Τακαΐτσι, στο φόντο μιας αντιπαράθεσης που στο επίκεντρό της έχει την Ταϊβάν και τις εκατέρωθεν ανησυχίες δύο άσπονδων γειτόνων.