Mπορεί να Eξοριστεί ο λύκος από την Πάρνηθα;

 Κατά πόσο ο λύκος στην Πάρνηθα συνιστά πραγματικό κίνδυνο και για ποιους; Είναι ενδεδειγμένη και εφικτή η μεταφορά του. 7+1 ερωτοαπαντήσεις μετά την εισαγγελική παραγγελία - Τρεις ειδικοί εξηγούν στο ΒΗΜΑ.

«Φωτιές» άναψε πριν από λίγες ημέρες η  εισαγγελική παραγγελία για τη μεταφορά των λύκων της Πάρνηθας κάπου στη Βόρεια Ελλάδα προκειμένου να προστατευτεί ο πληθυσμός των ελαφιών. Πρόκειται για το κόκκινο ελάφι, που διαβιεί στον εθνικό δρυμό της Πάρνηθας.

Κινδυνεύουν πράγματι τα ελάφια από το λύκο; Μήπως κινδυνεύουμε και εμείς ως περιηγητές στην Πάρνηθα ή ως κάτοικοι των γύρω δήμων που βρίσκονται στους πρόποδες της Πάρνηθας, όπως οι θρακομακεδόνες ή η Ιπποκράτειος Πολιτεία; Αυτά και σειρά άλλων ερωτημάτων γεννά η πρόσφατη είδηση της εισαγγελικής εντολής για απομάκρυνση των λύκων από την Πάρνηθα, ερωτήματα που «ΤΟ ΒΗΜΑ» επιχειρεί να απαντήσει μιλώντας με ανθρώπους που ασχολούνται με τη φύση, την πανίδα και τη χλωρίδα της χώρας μας και μεριμνούν για τη διάσωση και την ισορροπία της μέσα από αναγνωρισμένες ομάδες που διαθέτουν ειδικευμένο, επιστημονικό προσωπικό, όπως η Καλλιστώ, ο Αρκτούρος, το WWF.

Φωτογραφία από Marcel Langthim από το Pixabay

Οι συνομιλητές μας σε αυτή τη διαδρομή είναι ο κ. Παναγιώτης Στεφάνου υπεύθυνος στην «Αρκτούρος», ο κ. Σπύρος Ψαρούδας γενικός συντονιστής στην «Καλλιστώ» και η κυρία Παναγιώτα Μαραγκού επικεφαλής προγραμμάτων προστασίας περιβάλλοντος από τη WWF ΕΛΛΑΣ. «ΤΟ ΒΗΜΑ» απευθύνθηκε τόσο στον ΟΦΥΠΕΚΑ όσο και στο δασαρχείο της Πάρνηθας που έχουν το ρόλο της εκτέλεσης της εισαγγελικής παραγγελίας, αλλά δεν κατέστη δυνατή η επικοινωνία με κάποιον εκπρόσωπό τους.

Αξίζει να σημειωθεί, μιας και εχθές ήταν και η παγκόσμια ημέρα των προστατευομένων ειδών, πώς τόσο ο λύκος, όσο και το κόκκινο ελάφι που ζουν στην Πάρνηθα, ανήκουν σε αυτήν την κατηγορία και μάλιστα στα  αυστηρά προστατευόμενα είδη. Κοινό χαρακτηριστικό και για τα δύο είδη είναι ότι οι πληθυσμοί τους δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλοι και τα ενδιαιτήματά τους, οι τόποι που μπορούν να ζήσουν και να αναπαραχθούν, είναι πολύ περιορισμένοι.

7+1 ερωτοαπαντήσεις για τους λύκους της Πάρνηθας.

1.  «Συλλάβετε τους λύκους». Εχει υπάρξει ξανά στο παρελθόν μια ανάλογη εισαγγελική παραγγελία;

Παν. Μαραγκού: Νομίζω ότι είναι η πρώτη φορά που η Δικαιοσύνη εμπλέκεται με αυτόν τον τρόπο στη διαχείριση της άγριας πανίδας. Ζητήσαμε αντίγραφο της εισαγγελικής παραγγελίας αλλά η υπόθεση είναι ανοικτή και άρα δεν υπάρχει δυνατότητα για αντίγραφο. Την παραγγελία έχουν ο ΟΦΥΠΕΚΑ και η δασική υπηρεσία οι οποίοι και εξετάζουν το θέμα.

Παν. Στεφάνου: Δε γνωρίζω με ποια κριτήρια ελήφθη μια τέτοια απόφαση η οποία σίγουρα απαιτεί ειδική γνώση. Δεν κληθήκαμε να συνεισφέρουμε στην εισαγγελική απόφαση με κάποια στοιχεία από την εμπειρία μας και την ενασχόλησή μας με τον λύκο.

Σπ. Ψαρούδας: Νομίζω ότι δεν μπορεί παρά να υπήρξε παρερμηνεία της εισαγγελικής παραγγελίας. Δεν μπορεί να έχει ζητηθεί κάτι τέτοιο γιατί αντιβαίνει στο ελληνικό αλλά και το ενωσιακό δίκαιο που υπερτερεί. Δε νομίζω ότι ο εισαγγελέας μπορεί να ζητήσει κάτι παράνομο. Ως εκ τούτου ζητήσαμε τόσο εμείς ως Καλλιστώ από κοινού με την WWF το περιεχόμενο της παραγγελίας για να δούμε τι ακριβώς λέει.

2. Μπορεί να έχει εφαρμογή μια τέτοια εισαγγελική παραγγελία

Παν. Στεφάνου: Με μια πρώτη ανάγνωση θα έλεγα πως πρόκειται για μια μη ρεαλιστική απόφαση. Πόσους λύκους θα μεταφέρουν και πώς. Πού θα τους μεταφέρουν; με ποια κριτήρια θα επιλεγεί ο τόπος μεταφοράς. Ποιος θα τους υποδεχτεί. Δύσκολα θα εφαρμοστεί μια τέτοια απόφαση και σίγουρα πολύ εύκολα θα καταπέσει μετά από κάποια σχετική προσφυγή.

Σπ. Ψαρούδας: Δεν οφείλει η διοίκηση να ακολουθήσει κατά γράμμα μια τέτοια παραγγελία. Δεν είναι δυνατόν, ούτε πρέπει. Απαγορεύεται αυστηρά μια τέτοια μεταφορά, υπάρχει προστασία για τη διατήρηση του λύκου. Υπάρχουν 308 οργανώσεις παγκοσμίως. Θα πρέπει να προηγηθούν διαβουλεύσεις και μελέτες, αν κριθεί αναγκαία μία τέτοιου είδους διαχείριση.

Παν. Μαραγκού Η λύση της μεταφοράς δεν είναι λύση. Η μεταφορά φυσικού πληθυσμού από μια περιοχή σε άλλη είναι κάτι που δεν έχει ξαναγίνει και είναι κόντρα στην επιστήμη. Επιπλεόν θα ξοδευτεί άδικα πολύς χρόνο και πολύ χρήμα. Θα χρειαστούν πολλοί πόροι που δεν τους έχουμε και αν τους βρούμε θα μας λείψουν από αλλού. Αλλά ακόμη και αν μεταφερθούν όλοι οι λύκοι από την Πάρνηθα, θα είναι μάταιο γιατί θα ξανάρθουν από τα γύρω βουνά, όπως ήρθαν και το 2012. Υπάρχουν στα γύρω βουνά, σε λίγους μήνες νέες αγέλες θα φτάσουν στον εθνικό δρυμό.

3. Ο λύκος απειλεί τον άνθρωπο;

unsplash

Παν. Στεφάνου: Το μόνο βέβαιο είναι ότι ο λύκος δεν απειλεί τον άνθρωπο. Ποτέ δεν έχει καταγραφεί εδώ ή κάπου αλλού επίθεση του θηλαστικού.

Σπ. Ψαρούδας: Δεν έχει ποτέ καταγραφεί περιστατικό επίθεσης λύκου σε άνθρωπο.

Παν. Μαραγκού: Οι λύκοι δημιουργούν το φόβο αλλά αυτό δε σημαίνει ότι είναι επικίνδυνοι για τον άνθρωπο. Η διαχείριση της προστασίας των προστατευόμενων ειδών γίνεται για όλα τα είδα και όχι με βάση το θυμικό μας ή με ποιο ζώο βρίσκουμε χαριτωμένο και ποιο όχι.

4.  Ο λύκος απειλεί τα ελάφια της Πάρνηθας;

Φωτογραφία από Angela από το Pixabay

Παν. Στεφάνου: Ο λύκος είναι θηρευτής του ελαφιού. Δεν καταλαβαίνω πως γίνεται να είμαστε φιλόζωοι με τα ελάφια αλλά όχι με τον λύκο. Πρόκειται για μια επιλεκτική φιλοζωία που λέει το καλό ελάφι και ο κακός λύκος;

Η Ελλάδα είχε πάντα λύκο, ένα θηλαστικό που συνεισφέρει στη βιοποικιλότητα. Σήμερα στην Πάρνηθα είναι γύρω στα 50 άτομα λύκων. Τα ελάφια είναι γύρω στα 200.

Ο υπερπληθυσμός των ελαφιών μπορεί να δημιουργήσει ζήτημα χλωρίδας σε μια περιοχή όπως η Πάρνηθα όταν ανενόχλητο τρέφεται χωρίς να φυλάγεται από το εχθρό του στην αλυσίδα της ζωής.

Παν. Μαραγκού: Την αλληλεπίδραση του λύκου με το ελάφι πρέπει να τη δούμε σοβαρά, με λύσεις και για το ελάφι και για το λύκο. Η αλληλεπίδραση αυτή θέλει διερεύνηση και προσοχή. Σημαντικό ρόλο έχει εδώ ο ΟΦΥΠΕΚΑ και η δασική υπηρεσία.

Σπ. Ψαρούδας: Η Ελλάδα είχε πάντα λύκο ο οποίος συνεισφέρει στη βιοποικιλότητα της χώρας που είναι πολύ πλούσια, ελέγχοντας τους πληθυσμούς του ελαφιού που αυξήθηκαν μετά τη φωτιά στην Πάρνηθα. Κάηκαν και πολλά ελάφια αλλά όσα απέμειναν ευνοήθηκαν από τα ανοίγματα που προκάλεσε η φωτιά του 2007, στο άλλοτε πυκνό δάσος ελάτης

5.  Υπάρχουν αλλαγές στην προστασία του λύκου;

«Υπέρ της προστασίας των αγροτών και όχι κατά της διατήρησης των λύκων»

Παν. Μαραγκού: Από την ΕΕ έγιναν κινήσεις ώστε ο λύκος από αυστηρά προστατευόμενο είδος να γίνει απλά προστατευόμενο. Πρόκειται για μία απόφαση που ακόμη δεν είναι γεγονός αλλά θα γίνει και την καταδικάζουν όλες οι περιβαλλοντικές και επιστημονικές οργανώσεις. Μας προβληματίζει γιατί αλλάζει η κατάσταση για ένα απειλούμενο είδος, χωρίς τεκμηρίωση, χωρίς επιστημονικά δεδομένα. Αφορμή οι ζημιές σε κάποιους αγρότες που δεν έχουν αξιολογηθεί σωστά. Οι χώρες της Ευρώπης θα έπρεπε να έχουν ασκήσει πολιτική υπέρ της προστασίας των αγροτών και όχι κατά της διατήρησης των λύκων. Πρώτα κοιτάμε τη σύγκρουση και το πώς αυτή μπορεί να λυθεί και λαμβάνοντας υπόψιν τα στοιχεία. Οτι οι λύκοι ναι μεν έχουν αυξηθεί αλλά δεν είναι σε καλή κατάσταση διατήρησης. Ο πληθυσμός τους είναι περιορισμένος, όπως περιορισμένες είναι και οι περιοχές στις οποίες ζουν.

Σπ. Ψαρούδας: Η αλήθεια είναι ότι έχει υπάρξει αλλαγή στην προστασία του λύκου. Διαφαίνεται μία «όρεξη» στη διαχείριση του είδους. Είναι λάθος αυτό να συμβεί για πολιτικούς λόγους και για δημιουργία εντυπώσεων. Η ευρωπαϊκή οδηγία που ετοιμάζεται, εκεί αποσκοπεί, δεδομένης της έντονης δυσαρέσκειας των Ευρωπαίων αγροτών με την αγροτική πολιτική της Ευρώπης.

Θα ήταν λάθος αυτή η νοοτροπία να επεκταθεί και εδώ και να έχουμε αλλαγές στη προστασία για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας.

6. Οι λύκοι μεταφέρθηκαν στην Πάρνηθα το 2012;

Σπ. Ψαρούδας: Κανείς δεν πήγε λύκους στην Πάρνηθα. Ο λύκος μετακινείται εύκολα, εκατοντάδες χιλιόμετρα. Στην Πάρνηθα δεν τον πήγε κανείς οικολόγος, φιλόζωος ή άλλος. Πήγε μόνος του εκεί καθώς είχε να θηρεύσει, λόγο της αύξησης του πληθυσμού των ελαφιών που ευνοήθηκε πολύ μετά τη καταστροφική φωτιά στον εθνικό δρυμό. Οσα ελάφια δεν κάηκαν είχαν τη δυνατότητα μιας καλής ανάπτυξης και αναπαραγωγής σε ένα τόπο περισσότερο φιλικό για το είδος τους. Σε ένα ελατόδασος που πριν ήταν πολύ πυκνό,  δημιουργήθηκαν μεγάλα ανοίγματα που  ευνόησε τον πληθυσμό τους..

7. Τα ελάφια στην Πάρνηθα κινδυνεύουν μόνο από το λύκο;

Πρώτα χιόνια στην Πάρνηθα στις 20 Φεβρουαρίου 2025

Παν. Μαραγκού: Τα ελάφια κινδυνεύουν και από τον άνθρωπο και συγκεκριμένα από τους λαθροκυνηγούς, τα θηρεύουν στην Πάρνηθα παρά την απαγόρευση. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι τα ελάφια περιορίζονται μόνο στην Πάρνηθα. Δεν έχουν άλλα ενδιαιτήματα. Πρέπει να  βοηθήσουμε τα ελάφια να βρεθούν και σε άλλες περιοχές ώστε να εξασφαλίζεται η προστασία του. Ο λύκος λειτούργησε ως μια ισορροπία στον πληθυσμό τους, όμως η ισορροπία αυτή είναι πράγματι δύσκολη να βρεθεί. Επιπλέον κινδυνεύουν από όσους τα βρίσκουν όμορφα και χαριτωμένα και τους εκφράζουν τη φιλοζωία τους, ταΐζοντάς τα. Εχουμε δει να δίνουν τυρόπιτες, γαριδάκια… Μην ταΐζετε τα τα άγρια ζώα.

8. Πρέπει να επεμβαίνουμε στην άγρια ζωή;

Παν. Ψαρούδας: Η διαχείριση του είδους είναι θεμιτή καθώς η ισορροπία είναι εύθραυστη. Το καλό με αυτήν την παρέμβαση του εισαγγελέα είναι ότι άνοιξε η συζήτηση. Μάλιστα τη Δευτέρα υπάρχει μία σχετική σύσκεψη στο Υπουργείο Περιβάλλοντος όπου έχουμε κληθεί και εμείς. Ο στόχος για το λύκο είναι η διατήρησή του και κατά συνέπεια ναι θα μπορούσαμε να δούμε με ευελιξία τον τρόπο της διαχείρισής του. Πρόκειται όμως για μια διαδικασία που θα πάρει καιρό.

Σπ.Στεφάνου: Εμείς πρέπει να προσαρμοστούμε στους όρους της άγριας ζωής όταν καταφεύγουμε στα καταφύγια της και όχι εκείνη στη δική μας. Θα βάλουμε μέτρο στη φύση;

Η επίθεση του λύκου σε σκύλο στο καταφύγιο του Μπάφι

Αξίζει να σημειωθεί ότι το ζήτημα που εγείρεται σήμερα με αφορμή την εισαγγελική παραγγελία για  την προστασία του κόκκινου ελαφιού της Πάρνηθας είχε θιγεί σε πολύ μικρότερο βαθμό όταν τον Ιανουάριο του 2022, κοντά στο καταφύγιο Μπάφι ένας λύκος που πλησίασε σε κάδο απορριμάτων, προκειμένου να αναζητήσει τροφή, άρπαξε το σκυλάκι οικογένειας που είχε επισκεφτεί την περιοχή για να απολαύσει τα χιόνια. Και το ερώτημα είναι πόσοι από εμάς γνωρίζουμε, έχουμε διαβάσει ή πληροφορηθεί ότι:

– Στον εθνικό δρυμό δεν επιτρέπεται να έχουμε μαζί μας κατοικίδια

– Δεν επιτρέπεται να αφήνουμε σκουπίδια και υπολείμματα τροφών που προσελκύουν τα άγρια ζώα που αναζητούν τροφή.

– Δεν πρέπει να ταΐζουμε τα άγρια ζώα τόσο γιατί οι τροφές που δεν ανήκουν στη διατροφική αλυσίδα τους μπορούν να τα σκοτώσουν όσο και γιατί δε πρέπει να αποκτήσουν οικειότητα με τον άνθρωπο που θα μειώσει το ένστικτο της αυτοπροστασίας τους και θα τα κάνει να περιμένουν και όχι να αναζητούν την τροφή τους. Και μην ξεχνάμε. Πρόκειται για άγρια ζωή.