Απαραίτητη για την ανθρωπότητα η “Γιάλτα Νο2”;

Απαραίτητη για την ανθρωπότητα η “Γιάλτα Νο2”;

Διάσκεψη της Γιάλτας τον Φεβρουάριο 1945 με τους Ουίνστον Τσόρτσιλ, Φραγκλίνος Ρούσβελτ και Ιωσήφ Στάλιν

Τζούλια Λιακοπούλου

Συμπληρώνονται 70 χρόνια από τη Διάσκεψη της Γιάλτας, η οποία έθεσε τις βάσεις της Μεταπολεμικής Παγκόσμιας Τάξης. Ρώσοι ειδικοί θεωρούν ότι σήμερα, με τις σοβαρές περιφερειακές συγκρούσεις, ορισμένες εκ των οποίων μπορούν να λάβουν παγκόσμια διάσταση, είναι αναγκαία η «Γιάλτα 2».

Στη Διάσκεψη της Γιάλτας, η οποία πραγματοποιήθηκε στις 4-11 Φεβρουαρίου 1945, οι αρχηγοί των τριών κρατών - ο Σοβιετικός ηγέτης, Ιωσήφ Στάλιν, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Φράνκλιν Ρούζβελτ και ο πρωθυπουργός της Βρετανίας, Ουίνστον Τσόρτσιλ- επιχείρησαν να φέρουν εις πέρας τον φιλόδοξο στόχο της δημιουργίας ενός συστήματος που θα απάλλασσε τον κόσμο από μεγάλες πολεμικές συρράξεις. Όπως και πριν από 70 χρόνια, ο στόχος αυτός παραμένει επίκαιρος.

Σύμφωνα με τον καθηγητή του Κρατικού Πανεπιστημίου Διεθνών Σχέσεων της Μόσχας, Μιχαήλ Μιαχκόφ, στις μέρες μας για την επίλυση ζητημάτων Παγκόσμιας Ασφάλειας, για την αναζήτηση των τρόπων διευθέτησης των συγκρούσεων στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή, πρέπει να συγκληθεί μια «νέα Γιάλτα». Σ’ αυτή τη συνάντηση θα πρέπει να παραβρεθούν οι ηγέτες των χωρών εκείνων που διαθέτουν αληθινή βαρύτητα στον κόσμο και οι οποίοι θα κληθούν να συμφωνήσουν τους «κανόνες του παιχνιδιού» στις διεθνείς σχέσεις. Ο ειδικός τονίζει ότι οι συμφωνίες αυτές θα πρέπει να συναφθούν «επί τη βάσει του ΟΗΕ».

Η απόφαση για την ίδρυση του ΟΗΕ ήταν ένα από τα κυριότερα επιτεύγματα της Διάσκεψης της Γιάλτας. Τα σχέδια ίδρυσης του ΟΗΕ συζητούνταν από το Δεκέμβριο του 1944, ωστόσο, η συμφωνία για τη μορφή της κληρονόμου της προπολεμικής Κοινωνίας των Εθνών επετεύχθη τελικά στη Γιάλτα. Όπως εκτιμά ο ειδικός στην πολεμική ιστορία, Μιροσλάβ Μορόζοφ, στο γεγονός αυτό συνέβαλλε «η επιδίωξη των τριών ηγετών για συμβιβασμό».

Ο Μιαχκόφ επισημαίνει ότι το «σχέδιο» του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ βασίζεται εν πολλοίς στην ιδέα του Ρούζβελτ για μερικούς «παγκόσμιους αστυνόμους». Αρχικά θεωρούνταν ότι οι «αστυνομικοί» θα είναι τέσσερις: ΗΠΑ, ΕΣΣΔ, Βρετανία και Κίνα. Στη Γιάλτα προστέθηκε κι ένας πέμπτος, η Γαλλία. Βοήθησε αρκετά σ’ αυτό και ο Στάλιν, ο οποίος προηγουμένως είχε συναντηθεί με τον ηγέτη της Γαλλικής Αντίστασης, στρατηγό Ντε Γκολ.

Ρώσοι αναλυτές επισημαίνουν ότι η ΕΣΣΔ κατάφερε να επιτύχει ένα βασικό σημείο, δηλαδή, ότι οι «αστυνομικοί» του ΣΑ του ΟΗΕ απέκτησαν το δικαίωμα του βέτο, τη στιγμή που ο Ρούζβελτ πρότεινε να επιλύονται τα ζητήματα δια της πλειοψηφίας των ψήφων. Για την ΕΣΣΔ αυτό δεν ήταν αποδεκτό λόγω του ότι οι χώρες της Δύσης αποτελούσαν πλειοψηφία. Είναι χαρακτηριστικό ότι εκκλήσεις να αφαιρεθεί το δικαίωμα βέτο από τα μέλη του ΣΑ του ΟΗΕ, ηχούν και στις μέρες μας.

Αλεξέι Τιμοφέιτσεφ, RBTH