ΗΠΑ: «Φτωχαίνουν» Επικίνδυνα για την οικονομία οι Αμερικανοί

 Στις Συμπληγάδες του πληθωρισμού και της αβεβαιότητας, μόνο το 12% των κατοίκων στις ΗΠΑ (και το 29% των εκατομμυριούχων!) δηλώνουν «ευκατάστατοι»

Αλέξανδρος Καψύλης

Η οικονομία είναι «κλίμα», ως γνωστόν. Κάποιες φορές όσα και να διαθέτει κανείς, όσες «καβάτζες» και να έχει κάνει για το μέλλον, όταν η περιρρέουσα

ατμόσφαιρα χαρακτηρίζεται από μια γενικευμένη αβεβαιότητα για το καθετί, είναι αδύνατον να αισθανθεί ασφάλεια για το μέλλον. Έρευνα της Edelman Financial Engines που διενεργήθηκε στις ΗΠΑ αποκαλύπτει το φόβο που αισθάνονται για το οικονομικό τους μέλλον οι Αμερικανοί, ακόμα και οι πιο ευκατάστατοι εξ αυτών. Κάτι που δεν προοιωνίζεται ευοίωνες εξελίξεις για την καταναλωτική ζήτηση, τις επενδύσεις, την οικονομική δραστηριότητα και την ανάπτυξη εν γένει της μεγαλύτερης οικονομίας του πλανήτη.

Ο πληθωρισμός, η γεωπολιτική αβεβαιότητα και οι φόβοι για ύφεση – την πανδημία την έχουν αφήσει πλέον πίσω τους – δημιουργούν οικονομική ανασφάλεια και υποσκάπτουν το αίσθημα εμπιστοσύνης των Αμερικανών για το «τι θα φέρει το αύριο». Αυτή είναι η ουσία της έρευνας της Edelman Financial Engines, που έδειξε ότι λιγότεροι από ένας στους τέσσερις πολίτες (το 23% για την ακρίβεια) δηλώνουν ότι αισθάνονται «πολύ άνετα» με την οικονομική τους κατάσταση. Πολύ λιγότεροι, μόλις το 12% των ερωτηθέντων, αυτοπροσδιορίζονται ως «ευκατάστατοι».

Εντυπωσιακά είναι τα στοιχεία της έρευνας που αφορούν τους εκατομμυριούχους. Μόνο το 44% εξ αυτών χαρακτηρίζουν «πολύ άνετη» την κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα οικονομικά τους, ενώ λιγότεροι από τρεις στους δέκα (μόνο το 29%) αισθάνονται όντως «πλούσιοι». Ακόμα κι αν δεν έχουν στην τσέπη ρευστό! Αρκεί να διαθέτουν ακίνητα, μετοχές, ομόλογα που ανεβαίνουν ή ακόμα να έχουν απλώς και μόνο πρόσβαση σε φθηνές πιστώσεις…

Χάθηκε το «wealth effect»

Αυτό το όμως το αίσθημα να αισθάνεται κανείς οικονομικά ασφαλής και δυνατός, είναι όρος εκ των ων ουκ άνευ για να βάλει το χέρι στην τσέπη και να διαθέσει κεφάλαια για αγορές, για επενδύσεις, ακόμα και για να αναλάβει κάποιο οικονομικό ρίσκο. «Wealth effect» αποκαλούν οι Αγγλοσάξονες το φαινόμενο να αισθάνεται κανείς «πλούσιος» για να ξοδέψει, ανεξάρτητα αν είναι στην πραγματικότητα ή όχι.

Σε ένα περιβάλλον που χαρακτηρίζεται, όμως, από την προσπάθεια της Fed να τιθασεύσει τον πληθωρισμό με μέτρα περιορισμού της ρευστότητας, σε μια καθημερινότητα όλο και πιο ακριβών πιστώσεων και εν γένει σε ένα κλίμα αποθαρρυντικό για κατανάλωση και επενδύσεις, ακόμα και οι εκατομμυριούχοι αισθάνονται «φτωχοί». Ή, ακριβέστερα, απρόθυμοι κι αδύναμοι για να χαρούν τον πλούτο τους.

«Το να γίνεις εκατομμυριούχος θεωρείτο πάντα το αποκορύφωμα της οικονομικής επιτυχίας», δηλώνει ο Τζέισον Βαν Ντε Λου, επικεφαλής σχεδιασμού πλούτου και μάρκετινγκ στην Edelman Financial Engines. «Αλλά σε μια εποχή που ο πληθωρισμός και τα επίπεδα άγχους ανεβαίνουν, ενώ οι αγορές πέφτουν και τα χαρτοφυλάκια συρρικνώνονται, πολύ λίγοι Αμερικανοί αισθάνονται πραγματικά πλούσιοι», συμπληρώνει.

Στα 433 ευρώ η μηνιαία επιβάρυνση

Εύλογη η παρατήρηση του ειδικού της Edelman, αφού οι Αμερικανοί παρατηρούν ότι μήνα με το μήνα το διαθέσιμο εισόδημά τους ροκανίζεται από τον πληθωρισμό, ενώ οι πιστώσεις που τόσο φθηνά μπορούσαν να εξασφαλίσουν, αρχίζουν ήδη να τους κοστίζουν αρκετά περισσότερο. Σύμφωνα με έρευνα της Moody’s Analytics που βασίστηκε σε στοιχεία για την πορεία των τιμών τον Οκτώβριο, το μέσο αμερικανικό νοικοκυριό επιβαρύνθηκε με επιπλέον δαπάνες 433 δολαρίων μηνιαίως προκειμένου να αγοράσει τα ίδια αγαθά και υπηρεσίες που θα αγόραζε τον αντίστοιχο μήνα πέρυσι.

Αν και παρατηρείται μια μικρή υποχώρηση της επιβάρυνσης συγκριτικά με τα 445 δολάρια που θα έπρεπε να πληρώσει παραπάνω το Σεπτέμβριο για να αποκτήσει τα ίδια αγαθά και τις υπηρεσίες που είχε αποκτήσει το Σεπτέμβριο του 2021, είναι προφανές ότι η ακρίβεια έχει «εγκατασταθεί» στη συνείδηση των Αμερικανών και επηρεάζει τις οικονομικές τους αποφάσεις. «Παρά τη μεγαλύτερη από την αναμενόμενη υποχώρηση του πληθωρισμού τον Οκτώβριο (στο 7,7%), τα νοικοκυριά ακόμα ζορίζονται από την αύξηση των τιμών καταναλωτή», απεφάνθη ο Μπέρναρντ Γιάρος, οικονομολόγος της Moody’s.

Επιστρέφει και η εργασιακή ανασφάλεια

Επιπλέον, την περασμένη εβδομάδα στις ΗΠΑ παρατηρήθηκε μικρή αύξηση στις αιτήσεις για επιδόματα ανεργίας, ενώ το σύνολο των ανέργων είχε φθάσει στα τέλη Νοεμβρίου σε υψηλό 10μήνου. Οι εξελίξεις αυτές σε συνδυασμό με τις ανακοινώσεις ομαδικών απολύσεων από μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους των ΗΠΑ, κυρίως στον κλάδο της υψηλής τεχνολογίας, δείχνουν μια προϊούσα αποδυνάμωση της αμερικανικής αγοράς εργασίας.

Η ανεργία ή και η εργασιακή ανασφάλεια δεν ευνοούν τις καταναλωτικές δαπάνες βέβαια, ούτε τις επενδύσεις ούτε τέλος πάντων βοηθούν στην οικοδόμηση της περιβόητης εκείνης αίσθησης σιγουριάς που θα ωθήσει κάποιον να αναλάβει οικονομικές ή επενδυτικές πρωτοβουλίες.

Πρόκειται για εξελίξεις που, ευτυχώς για τους Αμερικανούς, θα λάβει υπόψη της η Fed κατά τη χάραξη της περαιτέρω επιτοκιακής της πολιτικής. Διότι καταστατική υποχρέωσή της δεν είναι μόνο η φροντίδα για τη σταθερότητα των τιμών (όπως για την Ευρωτράπεζα) αλλά και η φροντίδα για την εξασφάλιση συνθηκών πλήρους απασχόλησης στην αγορά εργασίας (ανεργία έως 5% δηλαδή).

Τι χρειάζεται για να νιώσει κανείς πλούσιος;

Σύμφωνα με ξεχωριστή έρευνα της Bank of America, που δημοσιεύει το CNBC, ο αριθμός των Αμερικανών που αισθάνονται οικονομική ασφάλεια μειώνεται διαρκώς επί μήνες ολόκληρους – και σ’ αυτό παίζει ρόλο ασφαλώς και η υποχώρηση της Wall Street τη χρονιά που φεύγει.

«Το 71% των εργαζομένων πιστεύει ότι η αμοιβή τους δεν συμβαδίζει με το αυξανόμενο κόστος ζωής, φέρνοντας τον αριθμό των ανθρώπων που αισθάνονται οικονομικά ασφαλείς σε χαμηλό πενταετίας», σημειώνει το αμερικανικό δίκτυο ενημέρωσης. Αλλά και η Edelman Financial Engines διαπίστωσε ότι «οι περισσότεροι ενήλικες είπαν ότι αισθάνονται λιγότερο ασφαλείς οικονομικά από ό,τι ήλπιζαν να είναι σε αυτό το στάδιο της ζωής τους».

«Τι χρειάζεται όμως για να νιώσει κανείς πλούσιος;», ρώτησαν οι ερευνητές της Edelman Financial Engines; Οι περισσότεροι Αμερικανοί είπαν ότι θα χρειάζονταν 1 εκατ. δολάρια στην τράπεζα, αν και άτομα με υψηλή περιουσία βάζουν τον πήχη πολύ υψηλότερα. Όσοι «έχοντες και κατέχοντες» κατά πλειοψηφία είπαν ότι θα χρειάζονταν τουλάχιστον 3 εκατ. δολάρια. Και το ένα τρίτο των ερωτηθέντων είπε ότι θα χρειαζόταν πάνω από 5 εκατ. δολάρια.

Το ακόρεστο των αναγκών είναι όμως χαρακτηριστικό της συντριπτικής πλειονότητας των ανθρώπων – και δη των Αμερικανών που η κατανάλωση (ή η δυνατότητα να καταναλώσουν) έχει υπαρξιακή σημασία γι’ αυτούς. Consumo ergo sum, δηλαδή «καταναλώνω άρα υπάρχω», θα μπορούσε να είναι ένας «καρτεσιανός» προσδιορισμός του φαινομένου.

«Τι χρειάζεται κανείς για να νιώσει πλούσιος; Η σύντομη απάντηση είναι: περισσότερα», συνόψισε ο Βαν Ντε Λου της Edelman Financial Engines.

Τρώνε από τα έτοιμα

«Ανεξάρτητα από το πόσα χρήματα διαθέτουν, οι Αμερικανοί κάνουν συμβιβασμούς λόγω του πληθωρισμού και της ακρίβειας. Ψωνίζουν λιγότερα πράγματα, δαπανούν λιγότερα σε φαγητό και ψυχαγωγία, ενώ μειώνουν την εξοικονόμηση πόρων για τη συνταξιοδότησή τους ή για άλλους μακροπρόθεσμους στόχους», γράφει η Τζέσικα Ντίκλερ στο CNBC.

Έχουν επίσης αρχίσει οι Αμερικανοί να «τρώνε από τα έτοιμα». Η ρεπόρτερ αναφέρει ότι τα υπόλοιπα των πιστωτικών καρτών αυξήθηκαν κατά 15% το τρίτο τρίμηνο του έτους, εμφανίζοντας τη μεγαλύτερη συρρίκνωση σε τριμηνιαία βάση τα τελευταία 20 και πλέον χρόνια. Ταυτόχρονα, το ποσοστό προσωπικής αποταμίευσης υποχώρησε στο 2,3% τον Οκτώβριο, στα χαμηλότερα των τελευταίων 17 ετών.

«Εφέτος οι άνθρωποι πιθανότατα άρχισαν να παίρνουν ένα μάθημα για τη λιτότητα», δήλωσε στο CNBC ο Ντέιβ Γκούντσελ, εκτελεστικός διευθυντής του Natixis Center for Investor Insight.