Ο ΟΗΕ (Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών) βρίσκεται αντιμέτωπος με μια από τις σοβαρότερες χρηματοδοτικές κρίσεις της ιστορίας του, με προβλεπόμενο έλλειμμα 1,1 δισεκατομμυρίων δολαρίων έως το τέλος του 2025, αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα για περικοπές στον προϋπολογισμό. Το τρέχον έλλειμμα του 2024, ύψους 200 εκατομμυρίων δολαρίων, χαρακτηρίζεται ήδη ως προειδοποιητικό σημάδι για τη διευρυνόμενη δημοσιονομική ανεπάρκεια.
Σύμφωνα με το περιοδικό Economist, ο ετήσιος προϋπολογισμός του ΟΗΕ, που ανέρχεται στα 3,7 δισεκατομμύρια δολάρια, έχει ήδη υποστεί μείωση 17% λόγω της κρίσης, περιορίζοντας σημαντικά τη δυνατότητα του Οργανισμού να καταβάλλει μισθούς, να εκπληρώνει υποχρεώσεις προς προμηθευτές και να υποστηρίζει προγράμματα διεθνούς εμβέλειας. Ο γενικός γραμματέας Αντόνιο Γκουτέρες είχε προειδοποιήσει ήδη από τον Φεβρουάριο ότι οι ειρηνευτικές αποστολές του ΟΗΕ ενδέχεται να βρεθούν χωρίς χρηματοδότηση μέχρι τα μέσα του 2025.
Επιπλέον, ο ΟΗΕ έχει παγώσει την πρόσληψη νέου προσωπικού, εντείνοντας την πίεση στο ήδη υπάρχον δυναμικό του οργανισμού. Οι προβλέψεις κάνουν λόγο για δυσκολία καταβολής βασικών λειτουργικών δαπανών μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2025, σε περίπτωση που δεν υπάρξει άμεση δημοσιονομική ενίσχυση.
Μέχρι στιγμής, μόλις 49 από τα 193 κράτη-μέλη έχουν καταβάλει τις υποχρεωτικές οικονομικές εισφορές τους για το 2025. Η καθυστέρηση αυτή επηρεάζει άμεσα τις ταμειακές ροές του οργανισμού, δυσχεραίνοντας τον οικονομικό σχεδιασμό και την υλοποίηση δράσεων παγκόσμιας εμβέλειας.
Η χρηματοδότηση του ΟΗΕ επηρεάζεται επιπλέον από τις αποφάσεις της αμερικανικής κυβέρνησης. Με την υπογραφή του Εκτελεστικού Διατάγματος 14169, η κυβέρνηση του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ διέκοψε προσωρινά για 90 ημέρες κάθε μορφή εξωτερικής αναπτυξιακής βοήθειας, συμπεριλαμβανομένων συνεισφορών σε διεθνείς οργανισμούς. Η απόφαση αυτή επηρεάζει σημαντικά τον προϋπολογισμό του ΟΗΕ, καθώς οι ΗΠΑ αποτελούν έναν από τους μεγαλύτερους χρηματοδότες του οργανισμού.
Πέραν των καθυστερημένων εισφορών και των διεθνών γεωπολιτικών εντάσεων, επισημαίνονται χρόνιες διαρθρωτικές αδυναμίες εντός του οργανισμού. Διεθνείς αναλυτές και παρατηρητές έχουν επανειλημμένα επισημάνει προβλήματα κακοδιαχείρισης, ανεπαρκούς ελέγχου δαπανών και έλλειψης διαφάνειας στις διοικητικές διαδικασίες του ΟΗΕ, τα οποία συμβάλλουν στη διαρκή επιδείνωση των οικονομικών του στοιχείων.
Το εκτιμώμενο έλλειμα 1,1 δισεκατομμυρίων δολαρίων μέχρι το τέλος του 2025 δεν αποτελεί κεραυνό εν αιθρία.
Εδώ και δεκαετίες, ο ΟΗΕ λειτουργεί με δυσκίνητα γραφειοκρατικά σχήματα, επικαλυπτόμενες υπηρεσίες και ανεπαρκή λογοδοσία. Σύμφωνα με εσωτερικές πηγές του Οργανισμού, χιλιάδες υπάλληλοι απασχολούνται σε «διοικητικά καθήκοντα» χωρίς ουσιαστικό αντίκρισμα, ενώ πολυδάπανα γραφεία σε πόλεις όπως η Γενεύη και η Νέα Υόρκη διατηρούνται παρότι πολλές λειτουργίες θα μπορούσαν να μεταφερθούν σε φθηνότερα κέντρα. Ένας πρέσβης με έδρα τη Γενεύη εξέφρασε την υποστήριξή του στις ιδέες για μεταρρύθμιση. «Οτιδήποτε μη τολμηρό και ριζοσπαστικό σε αυτό το σημείο δεν θα λειτουργήσει», είπε προσθέτοντας ότι ήρθε η ώρα «να εξεταστεί σοβαρά» η μετεγκατάσταση του προσωπικού του ΟΗΕ.
Το εσωτερικό μνημόνιο UN80, που αποτελεί μια πρωτοβουλία που προωθεί ο Αντόνιο Γκουτέρες, προτείνει συγχωνεύσεις και μαζικές περικοπές- ένα άτυπο « σχέδιο διάσωσης» που αποτελεί παραδοχή αποτυχίας στη διαχείριση. Προβλέπει ακόμα και τη συγχώνευση βασικών οργανισμών όπως το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα (WFP), η UNICEF και ο ΠΟΥ, γεγονός που προκαλεί ανησυχίες για την ποιότητα και την ανεξαρτησία της ανθρωπιστικής βοήθειας.
Το υπόμνημα, το οποίο φέρει την ένδειξη «αυστηρά εμπιστευτικό», σύμφωνα με το Reuters, περιέχει μια λίστα με «προτάσεις» που θα ενοποιούσαν δεκάδες υπηρεσίες του ΟΗΕ σε τέσσερα κύρια τμήματα: ειρήνη και ασφάλεια, ανθρωπιστικές υποθέσεις, βιώσιμη ανάπτυξη και ανθρώπινα δικαιώματα.
Ανάμεσα σε μία σειρά προτάσεων περιλαμβάνεται και η απορρόφηση του οργανισμού του ΟΗΕ για το AIDS από τον ΠΟΥ και η μείωση της ανάγκης για μεταφραστές σε έως και έξι. Μια άλλη πρόταση αφορά την ενοποίηση του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου – ο οποίος δεν είναι οντότητα του ΟΗΕ – με τις αναπτυξιακές υπηρεσίες του ΟΗΕ.
Όσο κι αν θεωρείται ότι η υποχρηματοδότηση παίζει σημαντικό ρόλο, η ευθύνη βαρύνει πρωτίστως τον ίδιο τον οργανισμό, καθώς δεν έχει εφαρμόσει μηχανισμούς διαφάνειας για την παρακολούθηση των δαπανών του. Οι ετήσιες αναφορές είναι γενικόλογες, χωρίς λεπτομερή απολογισμό. Η Διεθνής Υπηρεσία Εσωτερικού Ελέγχου (OIOS) έχει εντοπίσει επανειλημμένα περιπτώσεις κακοδιαχείρισης κονδυλίων, χωρίς ουσιαστικές συνέπειες για τους υπεύθυνους.
Σε μια σειρά παρατηρήσεων, το υπόμνημα αναφέρεται σε «επικαλυπτόμενες εντολές», «αναποτελεσματική χρήση πόρων», «κατακερματισμό και επικάλυψη», και επισημαίνει μια υπερπληθώρα ανώτερων θέσεων. Καθώς η Γενική Συνέλευση συνεχίζει να προσθέτει προγράμματα, οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο οργανισμός πολλαπλασιάζονται. «Οι αυξημένες εντολές, συχνά χωρίς σαφείς στρατηγικές εξόδου, και οι πολυπλοκότητες έχουν οδηγήσει σε σημαντικές επικαλύψεις, αναποτελεσματικότητα και αυξημένο κόστος», αναφέρει το έγγραφο.
Ένα ακόμη ζήτημα που προκαλεί αντιδράσεις είναι οι αποδοχές των στελεχών του ΟΗΕ. Ανώτεροι αξιωματούχοι λαμβάνουν απολαβές που ξεπερνούν ακόμα και εκείνες πολιτικών αρχηγών πολλών κρατών, ενώ παράλληλα απολαμβάνουν φορολογική ασυλία. Η αντίφαση μεταξύ του μηνύματος αλληλεγγύης και της σπατάλης πόρων δεν περνά απαρατήρητη.
Οι συνέπειες για τους απλούς ανθρώπους διαφαίνονται ξεκάθαρα, όταν οργανισμοί όπως το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα περικόπτουν βοήθεια σε εμπόλεμες περιοχές όπως η Υεμένη και η Ουκρανία. Η UNICEF υποχρεώθηκε να περιορίσει τα εμβολιαστικά της προγράμματα στην Αφρική. Η κακοδιαχείριση μεταφράζεται άμεσα σε ανθρώπινες ζωές.
Ώρα για λογοδοσία
Η κρίση του ΟΗΕ δεν είναι μόνο οικονομική, είναι και ηθική. Σε έναν κόσμο όπου οι παγκόσμιες απειλές πληθαίνουν, ο οργανισμός που ιδρύθηκε για να τις αντιμετωπίζει δείχνει να βυθίζεται στην αναποτελεσματικότητα και την εσωστρέφεια. Οι ηγέτες των κρατών-μελών, αντί να περιορίζονται σε προσωρινές ενέσεις ρευστότητας, οφείλουν να απαιτήσουν ριζική αναδιάρθρωση.
Η παγκόσμια ειρήνη και ανθρωπιστική βοήθεια δεν μπορούν να εξαρτώνται από οργανισμούς χωρίς λογοδοσία και διαφάνεια.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου