Υπάρχει μια παύση που προηγείται μιας συναισθηματικής κουβέντας. Μπορείτε να νιώσετε τον αέρα να αλλάζει. Η καρδιά σας χτυπάει δυνατά, ο λαιμός σας σφίγγει, και ξαφνικά, οι λέξεις μοιάζουν πιο βαριές απ’ ό,τι θα έπρεπε. Για πολλούς άνδρες, αυτή είναι η ακριβής στιγμή που υποχωρούν. Όχι επειδή δεν νοιάζονται. Όχι επειδή είναι ψυχροί ή αναίσθητοι. Αλλά επειδή κάπου στην πορεία, έμαθαν ότι το να δείχνουν συναισθήματα ή να μιλούν γι’ αυτά ήταν μη ασφαλές.
Εάν έχετε αναρωτηθεί ποτέ γιατί μερικοί άνδρες φαίνεται να «κλείνουν» αμέσως μόλις μια συζήτηση γίνει συναισθηματική, συχνά αυτό πηγάζει από το τι άκουσαν ή δεν άκουσαν σε παιδική ηλικία. Ακολουθούν οκτώ από τέτοιες φράσεις και πώς αυτές διαμόρφωσαν αθόρυβα τον τρόπο που επικοινωνούν πολλοί άνδρες ως ενήλικες.
Οι άνδρες που αποφεύγουν τις συναισθηματικές συζητήσεις, πιθανότατα άκουγαν αυτές τις 8 φράσεις στην παιδική ηλικία τους
- “Οι άνδρες δεν κλαίνε”
- “Παραείσαι ευαίσθητος”
- “Μην μιλάς για τα προβλήματά σου”
- “Τα συναισθήματα είναι για τους αδύναμους”
- “Μην παραπονιέσαι”
- “Πρέπει να είσαι δυνατός”
- “Οι άνδρες δεν μιλάν για συναισθήματα”
- “Πρέπει να έχεις τον έλεγχο”
“Οι άνδρες δεν κλαίνε”
Αυτό είναι ένα από τα πρώτα και πιο καταστροφικά μαθήματα. Ένα αγόρι κλαίει, ίσως επειδή έπεσε από το ποδήλατό του ή του ράγισαν την καρδιά, και αντί για παρηγοριά, δέχεται διόρθωση. Μαθαίνει ότι τα δάκρυα ισοδυναμούν με αδυναμία. Μαθαίνει ότι ο πόνος είναι κάτι που προκαλεί ντροπή. Το πρόβλημα είναι ότι τα συναισθήματα δεν εξαφανίζονται μόνο και μόνο επειδή τα αρνούμαστε.
Θάβονται, και τα θαμμένα συναισθήματα τελικά επανεμφανίζονται ως θυμός, αποστασιοποίηση ή μούδιασμα. Όταν στους άνδρες λένε «να είσαι άνδρας», αυτό που συχνά ακούν είναι «μην είσαι άνθρωπος». Με τον καιρό, αυτό δημιουργεί μια οδυνηρή αποσύνδεση μεταξύ του τι νιώθουν και του τι επιτρέπουν στον εαυτό τους να εκφράσει.
Η αλήθεια είναι ότι η πραγματική δύναμη δεν βρίσκεται στο να κρύβεις τον πόνο. Βρίσκεται στο να είσαι ειλικρινής σχετικά με αυτόν.
“Παραείσαι ευαίσθητος”
Η ευαισθησία συχνά παρεξηγείται. Δεν είναι ευαλωτότητα, είναι επίγνωση. Είναι η ικανότητα να αντιλαμβάνεσαι ανεπαίσθητες ενδείξεις, να συμπάσχεις, να συνδέεσαι. Αλλά όταν τα αγόρια μεγαλώνουν ακούγοντας ότι η ευαισθησία τους είναι υπερβολική, αρχίζουν να την καταστέλλουν. Μαθαίνουν να αγνοούν τη συναισθηματική πληροφορία, ακόμα και όταν θα μπορούσε να τα βοηθήσει να καταλάβουν τους άλλους ή τον εαυτό τους.
Στην ενήλικη ζωή, αυτό μπορεί να εκδηλωθεί ως σύγχυση στις σχέσεις. Μια σύντροφος λέει, «Δεν νιώθω συνδεδεμένη μαζί σου», και ο άνδρας ειλικρινά δεν ξέρει γιατί. Έχει εκπαιδευτεί να αγνοεί αυτό που νιώθει. Η ευαισθησία είναι μέσο σύνδεσης. Για τους άνδρες, η καλλιέργεια της της ευαισθησίας εστιάζει στην αυτογνωσία.
“Μην μιλάς για τα προβλήματά σου”
Πολλοί άνδρες μεγάλωσαν σε σπίτια όπου η τρωτότητα αντιμετωπιζόταν σαν «μόλυνση,» κάτι που έπρεπε να περιοριστεί. Αν ένα αγόρι εξέφραζε πόνο ή σύγχυση, μπορεί να άκουγε, «Κράτα το μέσα σου» ή «Το να μιλάς δεν θα φτιάξει τίποτα». Μαθαίνει ότι η σιωπή ισοδυναμεί με δύναμη. Αλλά η σιωπή δεν χτίζει σύνδεση, αντίθετα δημιουργεί απόσταση.
Ως ενήλικες, αυτοί οι άνδρες συχνά νιώθουν πίεση να τα βγάλουν πέρα με τα πάντα μόνοι τους. Ωστόσο, οι πραγματικές σχέσεις ευδοκιμούν με την ειλικρίνεια, όχι με την τελειότητα. Το να μάθεις να μιλάς για τα συναισθήματα δεν είναι επιείκεια. Είναι αυτοσεβασμός. Σημαίνει, «Εμπιστεύομαι τον εαυτό μου αρκετά ώστε να με δουν».
“Τα συναισθήματα είναι για τους αδύναμους”
Αυτό έχει βαθιές ρίζες. Όταν ένα αγόρι ακούει ότι τα συναισθήματα ισοδυναμούν με αδυναμία, μαθαίνει να αποσυνδέεται από τη μισή του ανθρώπινη εμπειρία. Μπορεί να αριστεύει στη λογική, στην επίλυση προβλημάτων και στη δράση, αλλά όταν τα συναισθήματα εισέρχονται στο δωμάτιο, παγώνει. Το έχουμε δει αμέτρητες φορές σε σχέσεις.
Για παράδειγμα μια γυναίκα μοιράζεται τον πόνο της και ο άνδρας μπαίνει αμέσως σε λειτουργία επίλυσης του προβλήματος. Δεν προσπαθεί να την αποφύγει. Προσπαθεί να διαχειριστεί αυτό που του έμαθαν να φοβάται: τα συναισθήματα. Αυτό που δεν συνειδητοποιεί είναι ότι τα συναισθήματα είναι δεδομένα, όχι κίνδυνος. Μας δείχνουν τι έχει σημασία, πού βρίσκονται τα όριά μας και τι χρειάζεται φροντίδα. Η αποφυγή τους δεν μας προστατεύει. Μας τυφλώνει.
“Μην παραπονιέσαι”
Αυτό το μήνυμα διδάσκει στα αγόρια να εξισώνουν τη συναισθηματική ειλικρίνεια με την αρνητικότητα. Μαθαίνουν να μένουν σιωπηλοί, να κρατούν τα πράγματα ανάλαφρα, να παραμερίζουν τον πόνο με αστεία ή σαρκασμό. Και οι άνθρωποι μπορεί ακόμη και να τους επαινούν γι’ αυτό. «Είσαι τόσο χαλαρός.» «Είσαι ευχάριστος/εύκολος άνθρωπος». «Ποτέ δεν αναστατώνεσαι». Αλλά μέσα τους, αυτά τα συναισθήματα είναι ακόμα ζωντανά.
Διαρρέουν ως ευερεθιστότητα, παθητικά-επιθετικά σχόλια ή ξαφνικές εκρήξεις θυμού που φαίνεται να εμφανίζονται από το πουθενά. Τα καταπιεσμένα συναισθήματα βρίσκουν πάντα έναν τρόπο να εξωτερικευτούν. Το να μιλάει κανείς για τον πόνο δεν τον κάνει γκρινιάρη. Τον κάνει αληθινό.
“Πρέπει να είσαι δυνατός”
Ένα νεαρό αγόρι μπορεί να μεγαλώσει βλέποντας τους γονείς του να δυσκολεύονται και μαθαίνει να αναλαμβάνει ευθύνες, να παραμένει ψύχραιμο, να κρατάει τα πράγματα ενωμένα. Γίνεται ο σταθερός. Ο αξιόπιστος, ο βράχος. Αλλά η δύναμη, όταν δεν εξισορροπείται ποτέ με την τρωτότητα, γίνεται κλουβί. Παγιδεύει τους άνδρες σε ρόλους όπου νιώθουν ότι δεν μπορούν ποτέ να σφάλουν, να χρειαστούν ποτέ βοήθεια, να δείξουν ποτέ αβεβαιότητα.
Η αληθινή δύναμη δεν είναι να κουβαλά κανείς τα πάντα μόνος του. Είναι να ξέρει πότε να μοιραστεί το βάρος.
“Οι άνδρες δεν μιλάν για συναισθήματα”
Αυτό το μήνυμα ενισχύεται παντού, από τα αποδυτήρια μέχρι τις τηλεοπτικές εκπομπές. Γίνεται μέρος ενός πολιτισμικού σεναρίου: οι άνδρες δρουν, οι γυναίκες νιώθουν. Τα αγόρια μαθαίνουν νωρίς ότι η συναισθηματική έκφραση δεν είναι δικό τους πεδίο. Μπορεί να αστειεύονται με φίλους, να μιλούν για αθλήματα, να μιλούν για δουλειά, αλλά σπάνια αγγίζουν τα βαθύτερα στρώματα του εαυτού τους. Στη συνέχεια, όταν οι σχέσεις απαιτούν συναισθηματική ειλικρίνεια, δυσκολεύονται. Όχι επειδή δεν θέλουν να συνδεθούν, αλλά επειδή δεν τους δόθηκαν ποτέ τα εργαλεία.
Κάποιοι άνδρες νιώθουν έντονη ντροπή που δεν ξέρουν πώς να επικοινωνήσουν συναισθηματικά. Αλλά αυτή η ντροπή δεν είναι απόδειξη αποτυχίας. Είναι απόδειξη κοινωνικής μάθησης.
“Πρέπει να έχεις τον έλεγχο”
Αυτό ακούγεται λογικό αρχικά. Ο έλεγχος προσφέρει ασφάλεια κα προβλεψιμότητα, αλλά όταν ο έλεγχος σημαίνει συναισθηματική καταστολή, οδηγεί σε αποσύνδεση. Οι άνδρες που εξισώνουν τον συναισθηματικό έλεγχο με την ωριμότητα συχνά δυσκολεύονται με την οικειότητα. Διατηρούν τις συζητήσεις επιφανειακές επειδή το βάθος μοιάζει επικίνδυνο. Εδώ είναι η ήσυχη αλήθεια. Ο συναισθηματικός έλεγχος δεν είναι το ίδιο με τη συναισθηματική αποφυγή.
Ο αυτοέλεγχος είναι η ικανότητα να νιώθεις πλήρως και να ανταποκρίνεσαι με περίσκεψη. Η αποφυγή είναι η άρνηση να νιώσεις στο 100%. Όταν οι άνδρες αρχίζουν να βλέπουν τη διαφορά, κάτι αλλάζει. Συνειδητοποιούν ότι το να επιτρέπουν το συναίσθημα δεν σημαίνει απώλεια ελέγχου. Σημαίνει ολοκλήρωση.
Η σημασία των παραπάνω μηνυμάτων
Αυτά τα οκτώ μηνύματα δεν εξαφανίζονται μόλις τελειώσει η παιδική ηλικία. Γίνονται αόρατα προσχέδια, καθοδηγώντας το πώς συμπεριφέρονται οι άνδρες στον έρωτα, στη δουλειά και στη φιλία. Ένας άνδρας που μεγάλωσε ακούγοντας «Μην κλαις» μπορεί να δυσκολεύεται να παρηγορήσει τη σύντροφό του όταν κλαίει. Ένας άνδρας που έμαθε «Να έχεις τον έλεγχο» μπορεί να «κλείσει» όταν τα συναισθήματα γίνουν έντονα. Και ένας άνδρας που άκουσε «Να είσαι δυνατός» μπορεί να σηκώνει σιωπηλά το βάρος των δικών του αγώνων.
Αυτά τα μοτίβα δεν είναι προσωπικά ελαττώματα. Είναι κληρονομημένες πεποιθήσεις. Μόλις τα αναγνωρίσουμε, μπορούμε να αρχίσουμε να τα αμφισβητούμε. Εδώ είναι που έρχονται η ενσυνειδητότητα (mindfulness), η θεραπεία και η ειλικρινής συζήτηση. Βοηθούν στη δημιουργία χώρου ανάμεσα σε αυτά που μας δίδαξαν και σε αυτά που τώρα επιλέγουμε να πιστεύουμε. Αυτός ο χώρος είναι το σημείο όπου ξεκινά η θεραπεία.
Πώς θα απελευθερωθείτε από αυτά τα μοτίβα
Η απεμπλοκή από τη συναισθηματική αποφυγή δεν συμβαίνει εν μία νυκτί. Αλλά ξεκινά με την επίγνωση. Ξεκινήστε από τα μικρά:
- Παρατηρώντας την ένταση στο σώμα αντί να την αγνοείτε
- Ονομάζοντας τα συναισθήματα χωρίς να τα κρίνετε
- Ακούγοντας όταν κάποιος μοιράζεται ένα συναίσθημα αντί να προσπαθείτε να το διορθώσετε
Αυτές οι μικρές αλλαγές χτίζουν συναισθηματική ευχέρεια με την πάροδο του χρόνου. Καθώς οι άνδρες επανασυνδέονται με τα συναισθήματά τους, συχνά ανακαλύπτουν κάτι ισχυρό. Η ίδια η τρωτότητα που φοβόντουσαν γίνεται η μεγαλύτερη πηγή δύναμής τους.
Τι μπορούν να κάνουν οι σύντροφοι
Εάν αγαπάτε έναν άνδρα που δυσκολεύεται με τις συναισθηματικές συζητήσεις, η υπομονή και η συμπόνια βοηθούν πολύ. Αλλά το ίδιο συμβαίνει και με την ειλικρίνεια. Αποφύγετε να συμπεριφέρεστε υπερβολικά προσεκτικά («σαν να περπατάτε σε τσόφλια αυγών») ή να προσπαθείτε να τον κάνετε να ανοιχτεί. Αντ’ αυτού, δώστε το παράδειγμα με τη δική σας ειλικρίνεια. Μιλήστε ξεκάθαρα για το τι αισθάνεστε και τι χρειάζεστε.
Όταν οι συναισθηματικές συζητήσεις μοιάζουν ασφαλείς και σταθερές, οι άνδρες αρχίζουν να μαλακώνουν. Όχι επειδή κάποιος τους ανάγκασε, αλλά επειδή επιτέλους νιώθουν την άδεια να είναι ο εαυτός τους. Η διαδικασία της αλλαγής (unlearning) απαιτεί χρόνο. Αυτά τα μηνύματα επαναλήφθηκαν για χρόνια. Αλλά μπορούν να ξαναγραφτούν με πρόθεση, καλοσύνη και συνεπή προσπάθεια.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου