Ωραίο το αφήγημα για τη λειψυδρία, που μας το σερβίρουν καθημερινά ως αποτέλεσμα της «κλιματικής αλλαγής», αλλά κανείς δεν λέει κουβέντα για το τι πραγματικά συμβαίνει πίσω από τις κλειστές πόρτες των τεράστιων data centers που ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια σε όλη την Ελλάδα. Ενώ η κυβέρνηση προειδοποιεί για περιορισμούς στην κατανάλωση νερού και αυξήσεις στα τιμολόγια, οι ίδιες οι πολιτικές αποφάσεις ανοίγουν διάπλατα το δρόμο για επενδύσεις που καταβροχθίζουν τεράστιες ποσότητες νερού – με το πρόσχημα της «ψηφιακής μετάβασης».
Η Microsoft, η Google, η Amazon Web Services, η Digital Realty, η Lamda Hellix και άλλες πολυεθνικές έχουν ήδη ανακοινώσει ή ξεκινήσει έργα εγκατάστασης data centers σε Αθήνα, Κορωπί, Ασπρόπυργο, Παιανία και Κρήτη. Και δεν μιλάμε για μικρές εγκαταστάσεις που εξυπηρετούν απλώς την ελληνική αγορά. Όχι. Αυτές οι υποδομές έχουν σχεδιαστεί να τροφοδοτούν και γειτονικές χώρες της Βαλκανικής χερσονήσου, της Ανατολικής Μεσογείου και ακόμη και της Μέσης Ανατολής. Ο αριθμός των servers, των δικτύων, των UPS, των συστημάτων αποθήκευσης και των ψυκτικών μονάδων είναι τεράστιος, και η θερμότητα που παράγουν είναι αντίστοιχη ενός μικρού εργοστασίου.
Και εδώ αρχίζει το πραγματικό πρόβλημα: η ψύξη. Τα data centers χρειάζονται συνεχή ψύξη για να λειτουργήσουν – όχι μόνο αερόψυξη, αλλά κυρίως υδρόψυξη και αυτό σημαίνει χιλιάδες κυβικά μέτρα νερού να κυκλοφορούν καθημερινά, αφαιρώντας πολύτιμο πόρο από τα ήδη επιβαρυμένα δίκτυα ύδρευσης και τους ταμιευτήρες. Ενώ μας μαθαίνουν να περιορίζουμε την κατανάλωση νερού στο σπίτι, ενώ μας μιλούν για «υδροδοτικές κρίσεις», τα ίδια τα κράτη και οι τοπικές αρχές επιτρέπουν την κατασκευή εγκαταστάσεων που καταβροχθίζουν το νερό χωρίς κανέναν περιορισμό.
Η λογική της «ψηφιακής μετάβασης» έχει γίνει το νέο μαγικό φίλτρο που νομιμοποιεί κάθε επένδυση, ανεξαρτήτως περιβαλλοντικού κόστους, ενώ η ψηφιακή οικονομία παρουσιάζεται ως αναγκαία για το μέλλον της χώρας, όμως κανείς δεν μας λέει ότι πίσω από αυτή τη λάμψη κρύβεται μια αδηφάγα υποδομή που απαιτεί ατελείωτους πόρους, με πρώτα και κύρια το νερό. Και μην νομίζετε ότι μιλάμε για μικρές ποσότητες: μια μέση εγκατάσταση μερικών δεκάδων MW μπορεί να καταναλώνει εκατοντάδες χιλιάδες λίτρα νερού κάθε μέρα μόνο για την ψύξη των servers.
Η Ελλάδα ήδη βιώνει τις συνέπειες της λειψυδρίας, τα ταμιευτικά φράγματα της Αττικής, οι ποταμοί και οι πηγές καταγράφουν ιστορικά χαμηλά, ενώ η ζήτηση για νερό από νοικοκυριά και επιχειρήσεις αυξάνεται λόγω των καλοκαιρινών θερμοκρασιών και των εντεινόμενων ξηρασιών. Σε αυτό το πλαίσιο, οι επενδύσεις σε data centers αποτελούν καταναλωτές νερού που μπορούν να αλλάξουν το τοπικό υδρολογικό ισοζύγιο, μετατρέποντας περιοχές σε ουσιαστικά πεδία «τεχνολογικής λειψυδρίας».
Κι όμως, τα ΜΜΕ και οι πολιτικοί συνεχίζουν να προβάλλουν το αφήγημα ότι η λειψυδρία οφείλεται αποκλειστικά στην κλιματική αλλαγή, στις περιορισμένες βροχοπτώσεις και στην αυξανόμενη ζήτηση από νοικοκυριά και γεωργία. Η αλήθεια είναι ότι το νερό που εξατμίζεται μέσα σε εκατοντάδες μεγα-servers και υδρόψυκτα συστήματα είναι αόρατο για τους περισσότερους, αλλά η επίδρασή του στο δίκτυο ύδρευσης και στην τιμή του είναι υπαρκτή και άμεση. Και ναι, θα πούμε το νερό «νεράκι» και θα το χρυσοπληρώνουμε, ενώ η πανίσχυρη ολιγαρχία με τη βοήθεια πολιτικών νάνων στήνει τα συστήματα των ψηφιακών φυλακών μας.
Κακά τα ψέματα, τα data centers είναι ενεργοβόρα και η ηλεκτρική ενέργεια που χρειάζονται προέρχεται συχνά από υδροηλεκτρικούς ή θερμοηλεκτρικούς σταθμούς, αυξάνοντας την πίεση στους ενεργειακούς πόρους. Όσο περισσότερο νερό χρησιμοποιείται για την ψύξη των υπολογιστικών συστημάτων, τόσο μεγαλύτερη είναι η πίεση στα φράγματα και τις δεξαμενές, και τόσο υψηλότερη η πιθανότητα αυξήσεων στα τιμολόγια για όλους τους καταναλωτές.
Αν προσθέσουμε σε αυτό το μείγμα την παντελή αδιαφάνεια στη διαδικασία έγκρισης των επενδύσεων, έχουμε έναν συνδυασμό που μοιάζει περισσότερο με κρατική αμέλεια παρά με προσεκτικό σχεδιασμό. Οι τοπικές κοινωνίες συχνά δεν ενημερώνονται για τις ποσότητες νερού που θα καταναλώσουν οι εγκαταστάσεις, οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις περιορίζονται σε γενικές εκθέσεις που δύσκολα μπορούν να αμφισβητηθούν. Το αποτέλεσμα; Μια αλυσίδα από αποφάσεις που ωφελούν τις μεγάλες εταιρείες και αφήνουν τους πολίτες να πληρώνουν το κόστος.
Παράλληλα, η λογική των data centers δημιουργεί έναν νέο τύπο «υδρο-οικονομικής ανισότητας». Περιοχές που φιλοξενούν μεγάλες εγκαταστάσεις υδροψυκτών servers μπορεί να βλέπουν τα φράγματα και τις πηγές τους να μειώνονται δραματικά, ενώ οι πολίτες αναγκάζονται να περιορίζουν τη χρήση νερού στο σπίτι. Η πολιτική αντιμετώπιση της λειψυδρίας φαίνεται να είναι ασύμμετρη γιατί οι μεγάλοι καταναλωτές νερού προστατεύονται, ενώ οι απλοί πολίτες υφίστανται αυξήσεις τιμολογίων και περιορισμούς.
Το ζήτημα δεν είναι μόνο περιβαλλοντικό ή οικονομικό αλλά και πολιτικό. Η τεχνολογική υποδομή που στήνεται σήμερα δημιουργεί νέα εξουσιαστικά σχήματα, όπου η πανίσχυρη ολιγαρχία των data centers ελέγχει τη ροή πληροφοριών και ψηφιακών υπηρεσιών, ενώ οι πολιτικοί «νάνοι» της χώρας εξασφαλίζουν την απρόσκοπτη λειτουργία τους εις βάρος των πολιτών. Το αποτέλεσμα είναι διπλό καθώς από τη μια η κοινωνία στερείται νερού και διαφάνειας, από την άλλη παρακολουθεί την κλιμάκωση των τιμολογίων και τη συγκέντρωση εξουσίας στα χέρια λίγων.
Η πραγματική λειψυδρία που μας περιμένει δεν είναι μόνο αποτέλεσμα ξηρασίας ή κλιματικής αλλαγής, αλλά από εκείνη που δημιουργείται από τον ίδιο τον σχεδιασμό της ψηφιακής υποδομής, από τις επενδύσεις σε data centers που καταναλώνουν τεράστιες ποσότητες νερού και ενέργειας, και από την παντελή αδιαφάνεια και ανοχή των πολιτικών μηχανισμών. Το νερό θα γίνει πολυτέλεια, οι πολίτες θα πληρώνουν ακριβότερους λογαριασμούς, και οι μεγάλες εταιρείες θα χτίζουν τις ψηφιαχκές φυλακές μας χωρίς κανένα περιορισμό. Η λειψυδρία, λοιπόν, δεν είναι μόνο φυσικό φαινόμενο, αλλά κυρίως, πολιτική και οικονομική επιλογή.
Και αυτή η πραγματικότητα πρέπει να μας ανησυχεί πολύ περισσότερο από τα αφηγήματα περί «κλιματικής αλλαγής», γιατί εδώ δεν μιλάμε απλώς για ξηρασία· μιλάμε για νερό που εξαντλείται στο όνομα της τεχνολογικής υπεροχής, της ψηφιακής μετάβασης και της κερδοφορίας των λίγων, ενώ οι πολλοί πληρώνουν το τίμημα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου