Οι τελευταίες μέρες των social media όπως τα ξέραμε

 

του Μάκη Γεωργιάδη

Κάποτε τα social media μάς έταξαν κάτι απλό: να είμαστε πιο κοντά.

 

Να βλέπουμε τον φίλο που παντρεύεται, την ξαδέρφη που κάνει το πρώτο της παιδί, να μοιραζόμαστε στιγμές χωρίς μεσάζοντες.

 

Σήμερα, η υπόσχεση αυτή μοιάζει με μακρινή ανάμνηση.

 

Ανοίγεις το feed και νιώθεις ένα παράξενο déjà vu.

 

Δέκα διαφορετικοί λογαριασμοί με την ίδια φωτογραφία, τον ίδιο τίτλο, το ίδιο «click here for free pics».

 

Παρακάτω, βίντεο «με πρωτότυπο ήχο» που είδες ήδη στο TikTok εμφανίζονται σε Reels, ενώ AI–παραγόμενα highlights αγώνων δείχνουν παίκτες να κινούνται σαν κούκλες.

Στο ελληνικό X, δε, το timeline έχει γεμίσει από AI bots που απαντούν σε όλα, από πολιτική μέχρι… πιτόγυρα.

Κάπως έτσι, αυτές είναι οι τελευταίες μέρες των social media όπως τα ξέραμε, όχι επειδή τελειώνει η τεχνολογία, αλλά γιατί τελειώνει η υπομονή μας.

Το αυθεντικό περιθωριοποιείται, ο αλγόριθμος κυριαρχεί

Η καρδιά των social media ήταν πάντα η αυθεντικότητα.

Η αίσθηση ότι πίσω από κάθε φωτογραφία υπάρχει ένας άνθρωπος.

Αυτό έχει πλέον χαθεί.

Οι πλατφόρμες έχουν μετατραπεί σε τεράστιες μηχανές παραγωγής περιεχομένου. Όχι ανθρώπινου, αλλά συνθετικού.

Στο Facebook, έρευνες δείχνουν ότι δεκάδες χιλιάδες AI–παραγόμενες αναρτήσεις κατακλύζουν δημόσιες ομάδες.

Στην Ελλάδα, χιλιάδες χρήστες βλέπουν πλέον καθημερινά ψεύτικα ειδησεογραφικά posts, ανύπαρκτες διατροφικές συμβουλές, «έξυπνες» επενδύσεις σε crypto και «ειδήσεις» από ανύπαρκτα ελληνικά sites.

Και το χειρότερο: οι αλγόριθμοι προωθούν αυτό το υλικό επειδή είναι φτηνό, γρήγορο και εθιστικό.

Το αποτέλεσμα; Πνιγόμαστε σε άδεια, θορυβώδη περιεχόμενα που μοιάζουν με γλώσσα αλλά δεν λένε τίποτα.

Η νέα οικονομία της bot–κοπέλας

Στην Ελλάδα, όπως και παγκοσμίως, έχει ξεπηδήσει ένα νέο είδος «πρωταγωνίστριας»: η bot–κοπέλα.

 

Είναι παντού:

– απαντά σε trending tweets

– στέλνει DMs σε άντρες

– υπόσχεται memes, φωτογραφίες ή «συζητήσεις»

– και καταλήγει πάντα στο ίδιο σημείο: σε έναν σύνδεσμο συνδρομής.

 

Κάποιες είναι αληθινές.

Κάποιες όχι.

Κάποιες είναι ομάδες στη Μιανμάρ ή στη Νιγηρία.

Στην Ελλάδα, χιλιάδες χρήστες έχουν πέσει θύματα τέτοιων λογαριασμών στο Instagram, στο X και στο TikTok

 

Η παραγωγή περιεχομένου είναι πια σχεδόν βιομηχανία:

– AI φωτογραφίες

– AI βίντεο με συνθετικές φωνές

– αυτοματοποιημένα DMs

– A/B testing για το ποιο «προφίλ» φέρνει τα περισσότερα clicks

Σε έναν κόσμο όπου η μοναξιά αυξάνεται και η αβεβαιότητα μεγαλώνει, η «ψηφιακή συντροφικότητα» γίνεται προϊόν.

Και οι πλατφόρμες δεν δείχνουν διάθεση να το σταματήσουν. Η αλληλεπίδραση με bots είναι εξίσου κερδοφόρα με την αλληλεπίδραση με ανθρώπους.

Η εμπλοκή μειώνεται, η κούραση αυξάνεται

Παρά τον καταιγισμό περιεχομένου, η πραγματική ανθρώπινη εμπλοκή μειώνεται:

– Στο Facebook και στο X, ο μέσος όρος engagement έχει πέσει στο 0,15%.

– Στο Instagram η μείωση αγγίζει το 25% μέσα σε έναν χρόνο.

– Ακόμη και το TikTok στην Ελλάδα δείχνει στασιμότητα: οι χρήστες βλέπουν, αλλά δεν σχολιάζουν.

Και τι κάνουν οι χρήστες;

Συνεχίζουν να σκρολάρουν, όχι από χαρά, αλλά από συνήθεια.

Το feed δεν είναι πια «χώρος κοινωνικότητας», αλλά μέσο ρύθμισης της διάθεσης.

Ένα είδος ψηφιακού ναρκωτικού μικρής δόσης.

Και στην Ελλάδα; Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες:

– Το 47% των νέων 18–24 δηλώνει ότι «τα social media επηρεάζουν αρνητικά την ψυχική υγεία τους».

– Το 35% έχει προσπαθήσει να κάνει «digital detox», έστω για μία μέρα την εβδομάδα.

– Η χρήση «no-screen Κυριακής» αυξάνεται, ειδικά μετά από viral ελληνικά challenges στο TikTok.

 

Η μεγάλη αποσύνδεση: Από τις πλατφόρμες στις μικρές κοινότητες

Ο θάνατος των social media δεν θα έρθει μ’ έναν θόρυβο, αλλά μ’ ένα… χασμουρητό.

Ο κόσμος μετακινείται ήδη αλλού:

– στα μικρά group chats

– σε private Discord servers

– σε newsletters και Substack

– σε μικρές κλειστές ομάδες στο Viber και στο WhatsApp (στην Ελλάδα ειδικά υπάρχει τεράστια άνοδος)

 

Αυτοί οι χώροι έχουν όριο, έχουν ανθρώπους που αναγνωρίζεις, έχουν κάποια μορφή πραγματικής αλληλεπίδρασης.

 

Και το σημαντικότερο; Έχουν λιγότερα bots.

 

 

Από την προσοχή στην εξάντληση

Δύο δεκαετίες μετά την έναρξη της εποχής των social media, η προσοχή μας έχει εξαντληθεί.

Δεν τελείωσε η τεχνολογία. Εμείς τελειώσαμε.

Οι χρήστες το ξέρουν πια: Το feed είναι ψεύτικο. Τα reactions δεν σημαίνουν τίποτα. Οι αλγόριθμοι δεν δείχνουν φίλους, δείχνουν θόρυβο.

Και κάπως έτσι, ενώ η υπόσχεση ήταν «να είμαστε πιο κοντά», η πραγματικότητα έγινε μια μοναξιά μοιρασμένη σε εκατομμύρια οθόνες.-

 

*****

ΠΗΓΗ