Γιατί η ίδια πλευρά της Σελήνης είναι πάντα στραμμένη προς τη Γη;

 Η λεγόμενη «σκοτεινή πλευρά της Σελήνης», που δεν είναι σκοτεινή – σήμερα οι επιστήμονες χρησιμοποιούν περισσότερο τον όρο μακρινή πλευρά (far side αντί για dark side) – για αιώνες εξήπτε την ανθρώπινη φαντασία. Γιατί όμως η ίδια πλευρά παραμένει πάντα αθέατη σε μας στη Γη;

Η εξήγηση είναι ότι η Σελήνη είναι παλιρροϊκά κλειδωμένη με την Γη. Τι σημαίνει όμως αυτό και πώς προέκυψε;

Πώς δημιουργήθηκαν παλίρροιες

Όταν η Σελήνη σχηματίστηκε για πρώτη φορά, ήταν μια απέραντη θάλασσα λιωμένης λάβας. Η τεράστια βαρυτική έλξη της Γης παραμόρφωσε αυτή τη λιωμένη επιφάνεια, δημιουργώντας παλίρροιες τόσο στην πλευρά που έβλεπε προς τη Γη όσο και στην πίσω πλευρά, εξηγεί το Astronomy.com.

Την ίδια στιγμή, όμως, η Σελήνη περιστρεφόταν γύρω από τον άξονά της. Η περιστροφή αυτή μετέφερε τις παλίρροιες μακριά από την ευθεία που ενώνει το κέντρο της Γης με το κέντρο της Σελήνης. Έτσι, από τη σκοπιά της Γης, υπήρχε μια επιπλέον διόγκωση υλικού, ελαφρώς μετατοπισμένη εκατέρωθεν της γραμμής που συνδέει τα δύο ουράνια σώματα. Η βαρύτητα της Γης ασκούσε έλξη σε αυτές τις διογκώσεις, προσπαθώντας να τις επαναφέρει σε ευθυγράμμιση — δηλαδή να κατευθύνει την πλησιέστερη παλιρροϊκή διόγκωση απευθείας προς τη Γη και όχι υπό γωνία.

Επιβράδυνση της περιστροφής

Η διαδικασία αυτή παρήγαγε ροπή, μια πρόσθετη περιστροφική δύναμη, η οποία άρχισε να επιβραδύνει την περιστροφή της Σελήνης. Στα αρχικά στάδια, η έλξη αυτή δεν ήταν αρκετή, καθώς η Σελήνη διέθετε περισσότερη από αρκετή περιστροφική ενέργεια για να υπερνικήσει τη βαρυτική επίδραση της Γης και να συνεχίσει να περιστρέφεται. Με την πάροδο του χρόνου, ωστόσο, η Γη άρχισε σταδιακά να υπερισχύει και η περιστροφή της Σελήνης επιβραδυνόταν ολοένα και περισσότερο.

Η διαδικασία συνεχίστηκε επί εκατομμύρια χρόνια, μέχρις ότου οι παλιρροϊκές διογκώσεις – που προκαλούνταν από τη βαρυτική έλξη της Γης – σταθεροποιήθηκαν μόνιμα πάνω στην ευθεία που κοιτά προς τον πλανήτη μας. Για να συμβεί αυτό, η περιστροφή της Σελήνης έπρεπε να συγχρονιστεί με την τροχιά της, ώστε να παρουσιάζει πάντοτε την ίδια πλευρά προς τη Γη.

Η πρώτη φωτογραφία της αθέατης πλευράς της Σελήνης από το Luna 3 το 1959

Wikimedia Commons

Μόλις στις 7 Οκτωβρίου 1959, το σοβιετικό διαστημόπλοιο Luna 3 προσέφερε στην ανθρωπότητα την πρώτη εικόνα της αθέατης πλευράς της Σελήνης. Σήμερα η Κίνα έχει καταφέρει πρώτη να αναπτύξει δραστηριότητα στην πλευρά αυτή, φέρνοντας μάλιστα πίσω στη Γη και τα πρώτα δείγματα πετρωμάτων.