Αστυπάλαια: Η πεταλούδα του Αιγαίου

Μία από τις ομορφότερες Χώρες του Αιγαίου, υπέροχες, ήμερες παραλίες και μια εντυπωσιακή ενδοχώρα σας περιμένουν ανάμεσα στα Δωδεκάνησα και τις Κυκλάδες, στην ξεχωριστή Αστροπαλιά.

Την παρομοιάζουν με γέφυρα. Οχι μόνο λόγω της θέσης της, ανάμεσα στα Δωδεκάνησα και τις Κυκλάδες, αλλά και για την ταυτότητά της που δανείζεται στοιχεία και από τα δύο νησιωτικά συμπλέγματα. Διοικητικά ανήκει στα Δωδεκάνησα, το τοπίο της ωστόσο έχει μεικτά χαρακτηριστικά ενώ η αστραφτερή της Χώρα μοιάζει με κυκλαδίτικο οικισμό.

Την παρομοιάζουν και με πεταλούδα λόγω του σχήματός της. Τα δύο... "φτερά" της, όπου βρίσκονται οι παραλίες και οι οικισμοί, αποκαλούνται Μέσα και Εξω νησί και ενώνονται από μια λωρίδα γης πλάτους μόλις 105 μέτρων, το Στενό.
Με ό,τι κι αν την παρομοιάσει κανείς, η Αστροπαλιά, όπως την αποκαλούν οι ντόπιοι, που υπήρξε καταφύγιο των πιο άγριων πειρατών του Αιγαίου, είναι ένας τόπος μαγευτικός.
Οι δαντελωτές ακτές με τους απάνεμους κόλπους και τις αμμουδιές, οι όμορφοι οικισμοί και οι ενδιαφέρουσες διαδρομές στην ενδοχώρα της δεν αφήνουν κανέναν αδιάφορο, ενώ η ιδιαίτερη ατμόσφαιρά της υπόσχεται υπέροχες διακοπές.
Θα το καταλάβετε από την πρώτη κιόλας νύχτα απολαμβάνοντας το ποτό σας σε κάποιο μπαράκι της Χώρας με θέα στο φεγγαρόλουστο Κάστρο και το πέλαγος...

Η ΟΛΟΛΕΥΚΗ ΧΩΡΑ ΚΑΙ ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ

H Αστυπάλαια είναι μια «γέφυρα» μεταξύ του κυκλαδίτικου και του δωδεκανησιακού τοπίου, κάτι που είναι ιδιαίτερα ορατό στη λευκή λιτή γραμμή των κατοικιών και στο κλιμακωτό κτίσιμο.

Η Αστυπάλαια, η πρωτεύουσα του νησιού, χτισμένη στον λόφο που δεσπόζει πάνω από το παλιό λιμάνι του Πέρα Γιαλού, είναι μια από τις πιο όμορφες Χώρες του Αιγαίου. Ξεχωριστό στολίδι της είναι οι οκτώ λευκοί, αναπαλαιωμένοι ανεμόμυλοι, στην είσοδο του οικισμού. Τα λευκά σπίτια της ξεκινούν από τον Πέρα Γιαλό και σκαρφαλώνουν στον λόφο στην κορυφή του οποίου ορθώνεται το εντυπωσιακό Κάστρο:
Κτίστηκε τον 13ο αιώνα από τον Τζοβάνι Γκουερίνι, του βενετσιάνικου οίκου των Γκουερίνι, που κυβερνούσε το νησί έως το 1207, και εντυπωσιάζει με την οχυρωματική αρχιτεκτονική του κατά την οποία οι εξωτερικοί τοίχοι των σπιτιών αποτελούν το ίδιο το τείχος. Κάποια από αυτά τα παλιά σπίτια αναστηλώνονται σταδιακά από την αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων και αποκτούν ξανά την αρχική τους όψη ώστε να γίνουν επισκέψιμα.

Το Κάστρο, όπως φωτίζεται μετά το ηλιοβασίλεμα και όλη τη νύχτα.

Στο εσωτερικό του Κάστρου, το βλέμμα τραβούν και οι δύο κατάλευκες εκκλησιές που αστράφτουν μέσα στην ομοιομορφία της σκούρας αστυπαλιώτικης πέτρας: η Παναγιά του Κάστρου (Ευαγγελίστρια) του 1853 και ο Αγιος Γεώργιος του 1790. Λίγο χαμηλότερα βρίσκεται η εκκλησία της Παναγίας της Πορταΐτισσας, μία από τις ομορφότερες των Δωδεκανήσων. Πρόκειται για μία υπέροχη βασιλική μετά τρούλου που κτίστηκε στα μέσα του 18ου αιώνα από τον όσιο Ανθιμο.
Αξίζει να παρατηρήσετε το μαρμάρινο καμπαναριό της και το ιδιαίτερης ομορφιάς και τεχνοτροπίας ξυλόγλυπτο τέμπλο της που είναι ντυμένο με λεπτό φύλλο χρυσού και να επισκεφτείτε το Εκκλησιαστικό Μουσείο που βρίσκεται δίπλα.

Σκουρόχρωμα βοτσαλάκια δίνουν τον τόνο στα νερά στο Μπλε Λιμανάκι.

Για να φτάσετε όμως έως εκεί θα πρέπει να ακολουθήσετε έναν από τους δύο βασικούς δρόμους του οικισμού που ξεκινούν από το Δημαρχείο και καταλήγουν στο Κάστρο.
Ο ένας διασχίζει τη νοτιοδυτική πλευρά της Χώρας και οδηγεί στην Παναγιά την Πορταΐτισσα, και ο άλλος έχει βορειοδυτική κατεύθυνση και περνά από τον ναό της Μεγάλης Παναγιάς.
Στη νότια πλευρά του λόφου της Χώρας θα εντοπίσετε μια μεγάλη σωστική ανασκαφή. Εδώ, βρέθηκε ένα μοναδικό στον κόσμο βρεφικό νεκροταφείο, με χιλιάδες ταφές και σύμφωνα με τους αρχαιολόγους ο χώρος θεωρείτο ιερός από τα Γεωμετρικά χρόνια μέχρι την Ελληνιστική εποχή.

Προς το παρόν δεν έχουν γίνει εργασίες ανάδειξης και οι τάφοι παραμένουν σκεπασμένοι, ωστόσο κάποια από τα ευρήματα των ανασκαφών εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο στον Πέρα Γιαλό.
Στη Χώρα μπορείτε να δείτε την αρχαιολογική συλλογή της Αστυπάλαιας που στεγάζεται στη Ναρκίσσειο Δημοτική Βιβλιοθήκη και περιλαμβάνει ευρήματα που χρονολογούνται από την προϊστορική εποχή έως και τα μεσαιωνικά χρόνια, αλλά και το αυθεντικό αστυπαλιώτικο σπίτι που διασώζεται μέχρι σήμερα και έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, μεταξύ των οποίων ο σοφάς, ένα ξύλινο πατάρι που λειτουργούσε ως κρεβατοκάμαρα.

Λιτές αρχιτεκτονικές γραμμές και πολύ λευκό στα σοκάκια της Χώρας.

ΜΕΣΑ ΚΑΙ ΕΞΩ ΝΗΣΙ
Εκτός από τη Χώρα οι δύο πιο δημοφιλείς παραθεριστικοί οικισμοί της Αστυπάλαιας είναι η Μαλτεζάνα στο Μέσα νησί (Βορειοανατολικό) και το Λιβάδι στο Εξω νησί (Νοτιοδυτικό).
Η Ανάληψη ή Μαλτεζάνα βρίσκεται σε μια μικρή πράσινη κοιλάδα και διαθέτει μια όμορφη παραλία με άμμο. Εδώ δένουν πολλά από τα ψαροκάικα των ντόπιων αλλά και τα μικρά τουριστικά σκάφη που θα σας μεταφέρουν στις δυσπρόσιτες παραλίες του νησιού και στα γύρω νησάκια.

Μια λεπτή λωρίδα άμμου χωρίζει τις δύο παραλίες στην Κουνούπα.

Δίπλα στην Ανάληψη βρίσκεται ο παραθεριστικός οικισμός του Σχοινώντα με καλή τουριστική υποδομή.
Στην ευρύτερη περιοχή της Μαλτεζάνας θα ανακαλύψετε το ξωκλήσι της Αγίας Βαρβάρας, χτισμένο πάνω στα ερείπια παλαιοχριστιανικού ναού, τα Προχριστιανικά Λουτρά του Τάλαρα και το διάσημο ψηφιδωτό που αναπαριστά τα στοιχεία του ζωδιακού κύκλου.
Το Λιβάδι βρίσκεται δίπλα στη Χώρα και είναι η πιο πράσινη και εύφορη περιοχή της Αστυπάλαιας. Τα καλοκαίρια προσελκύει τους περισσότερους από τους ξένους επισκέπτες χάρη στην πλατιά αμμουδιά του και τις ταβέρνες του που προσφέρουν φρέσκο ψάρι και τοπικές νοστιμιές.

Στην ευρύτερη περιοχή της Μαλτεζάνας θα ανακαλύψετε το ξωκλήσι της Αγίας Βαρβάρας, χτισμένο πάνω στα ερείπια παλαιοχριστιανικού ναού.

Αν αποφασίσετε να εξερευνήσετε το νησί με όχημα,αξίζει να κατευθυνθείτε προς το λιγότερο κατοικημένο Μέσα νησί και να φτάσετε στον όρμο Βαθύ, με τα λιγοστά σπιτάκια. Περπατώντας δύο ώρες με τα πόδια ή με καΐκι, θα επισκεφτείτε το σπήλαιο του Δράκου με τους εντυπωσιακούς σταλακτίτες και σταλαγμίτες.
Στο Εξω νησί αξίζει να φτάσετε έως τη μονή του Ιωάννη Προδρόμου, που έχει εξαιρετική θέα στο πέλαγος και στα γειτονικά νησιά.
Η παραλία στην κατάληξη του ομώνυμου φαραγγιού είναι υπέροχη αλλά απαιτεί περπάτημα όπως και η προσέγγιση του υψώματος κοντά στη μονή όπου εντοπίζονται λείψανα Κάστρου, στο οποίο, σύμφωνα με την παράδοση, επιτέθηκε ο τρομερός πειρατής Μπαρμπαρόσα κατασφάζοντας όλους τους κατοίκους.

Ο Πέρα Γιαλός όπως φαίνεται από τη Χώρα. Οι Βάτσες, μια παραλία κατάλληλη τόσο για μπάνια όσο και για ψαροτούφεκο.

ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΚΑΙ ΕΚΔΡΟΜΕΣ ΣΕ ΚΟΝΤΙΝΑ ΝΗΣΑΚΙΑ
Κοντά στη Χώρα, παραλίες υπάρχουν στον Πέρα Γιαλό, στο Λιβάδι και στη Μαλτεζάνα που εξυπηρετούνται και από το τοπικό δίκτυο λεωφορείων. Σε μεγαλύτερη απόσταση και με πρόσβαση από την ξηρά ή με καΐκι, υπάρχουν οι παραλίες Αγίου Κωνσταντίνου, Τζανάκι, Πάππου, Μούρα και τα υπέροχα Καμινάκια με την καλή ταβέρνα.
Πιο απομακρυσμένες παραλίες είναι ο Αϊ-Γιάννης, ο Πάνορμος, η Παχιά Αμμος και το Βαθύ, ενώ τα καΐκια του νησιού μεταφέρουν επισκέπτες και στα κοντινά νησάκια Αγία Κυριακή και Κουτσομύτης. Ωραία είναι και η παραλία Βάτσες όπου λειτουργεί καντίνα και προσφέρονται ομπρέλες προς ενοικίαση, στη βραχώδη πλαγιά της οποίας (δεξιά, βλέποντας τη θάλασσα) και σε ύψος 150 μέτρων βρίσκεται το Σπήλαιο του Νέγρου.

Κουτσομύτης. Το νησάκι κοντά στην Αστυπάλαια, ένα τοπίο για λίγους.

Στο βορειότερο σημείο του Εξω Νησιού βρίσκεται η παραλία Ψιλή Αμμος, στην οποία οδηγεί μονοπάτι που ξεκινά από το μοναστήρι της Φλεβαριώτισσας.

Με σκάφος
Το μεγάλο βάθος σχεδόν σε όλο το νησί προσφέρει σχετική ασφάλεια σε όλα τα σκάφη. Μπορείτε να δέσετε το σκάφος σας στα εξής σημεία:
Στον Πέρα Γιαλό, στη δημοτική μαρίνα που παραδόθηκε φέτος, η οποία διαθέτει ρεύμα και νερό. Εξυπηρετεί περίπου 30 σκάφη. Στον Αγιο Ανδρέα, το νέο λιμάνι της Αστυπάλαιας που χωρά ελάχιστα σκάφη.

Στο Βαθύ, που προσφέρει ασφάλεια από τους ανέμους. Αρόδου στους περισσότερους όρμους του νησιού που είναι σε γενικές γραμμές απάνεμοι, στον κόλπο του Λιβαδιού εκτός ΝΑ ανέμων και στον κόλπο της Μαλτεζάνας που είναι ασφαλής σε όλους τους καιρούς. Για τον ανεφοδιασμό σας σε καύσιμα: Αγγελίδης (τηλ.: 22430 61087), Γεώργιος Δελμαδώρος (τηλ.: 22430 61289), που προμηθεύει και με είδη Super Market και Αννα Καλή (τηλ.: 22430 61289). Δραστη?ριότητες
Πεζοπορία: Η Αστυπάλαια έχει ένα πολύ αξιόλογο δίκτυο πεζοπορικών διαδρομών, που καλύπτουν μεγάλο μέρος του νησιού και δίνουν στον επισκέπτη την ευκαιρία να γνωρίσει τη μοναδική φύση του νησιού, αλλά και την ιστορία του, καθώς και τις συνήθειες των κατοίκων. Αναρρίχηση: Το νησί διαθέτει ένα πολύ ενδιαφέρον αναρριχητικό πεδίο, με την ονομασία "Φτερά". Το πεδίο είναι χωρισμένο σε δύο τμήματα, λόγω του ανάγλυφου της περιοχής και προσφέρει 20 διαδρομές διαφορετικών βαθμών δυσκολίας, όλες σε ασβεστολιθικό βράχο.

Fast Info
Εκδηλώσεις
Στη Χώρα οργανώνονται διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις τους καλοκαιρινούς μήνες (θέατρο, μουσικές παραδοσιακές βραδιές). Πολύ ενδιαφέρον είναι το ετήσιο Φεστιβάλ του Δήμου Αστυπάλαιας για την Τέχνη και τον Πολιτισμό που γίνεται κάθε καλοκαίρι στο νησί. Περιλαμβάνει μουσικές εκδηλώσεις με γνωστούς Ελληνες και ξένους καλλιτέχνες, τις Γιορτές Γης και Θάλασσας, στις οποίες μεταξύ άλλων αναβιώνουν τοπικά έθιμα κ.ά. Το μεγαλύτερο πανηγύρι του νησιού γίνεται τον Δεκαπενταύγουστο στην Παναγία την Πορταΐτισσα και συγκεντρώνει μεγάλο αριθμό Αστυπαλιωτών που ζουν στην Αθήνα, αλλά και μετανάστες από την Αυστραλία και την Αμερική. Το γλέντι κρατά τρεις ημέρες και στο διάστημα αυτό προσφέρεται φαγητό στους επισκέπτες. Στη Μελτεζάνα γίνονται κάθε χρόνο μεγάλα πανηγύρια της Παναγίας της Πουλαριανής στις 8 Σεπτεμβρίου και του Αγίου Δημητρίου στις 26 Οκτωβρίου. Στο Λιβάδι, γιορτάζονται τα πανηγύρια του Αγίου Παντελεήμονα στις 27 Ιουλίου και του Σωτήρα στις 6 Αυγούστου.

ΔΙΑΜΟΝΗ
"Astypalea Palace", στη Χώρα (τηλ. 22430 61351 & 6970 101410, www.vergouli.com ). Θέα στο Κάστρο και στη θάλασσα.
"Ανδρομέδα", στη Χώρα (τηλ. 2243 061128 & 59865, www.androme-daresort.gr). Οκτώ studios, πλήρως εξοπλισμένα.
"Κυλίντρα", στη Χώρα (τηλ. 22430 61966, www.astipalea.com.gr ). Το συγκρότημα διαθέτει οκτώ studios, χτισμένα στη νοτιοδυτική πλαγιά της Χώρας, σε παραδοσιακό ύφος.
"Θάλασσα", στη Χώρα (τηλ. 22430 59840, www.stampalia.gr ). Ξενοδοχείο με πέντε σουίτες και εννέα studios, όλα με βεράντες πάνω στη θάλασσα και θέα το Κάστρο και τη θάλασσα. Η Μπετίνα επιμελείται πλούσια πρωινά με προϊόντα δικής της παραγωγής. "Θολάρια", μεταξύ Χώρας και Λιβαδιού (τηλ. 22430 62072 & 6945 010034, www.tholaria.gr ). Εχει θέα στη θάλασσα και στη Χώρα.
"Αρχιτεκτονική", στο Λιβάδι (τηλ. 22430 61339 & 59831, www.arhite?ktoniki.gr). Κρεμασμένο πάνω στον όρμο του Λιβαδιού, αυτό το συγκρότημα των 9 studios προσφέρει θέα στη Χώρα, το Λιβάδι και στο γαλάζιο του Αιγαίου.
"Maltezana Beach" στην Μαλτεζάνα (τηλ. 22430 61558, www.malteza-nabeach.gr). Ξενοδοχειακό συγκρότημα 42 δωματίων που απλώνεται σε μια έκταση εννέα στρεμμάτων στην παραλιακή ζώνη του οικισμού.

ΦΑΓΗΤΟ
Το φρέσκο ψάρι αφθονεί στην Αστυπάλαια, ενώ αξίζει να δοκιμάσετε επίσης αστακομακαρονάδα ή μακαρονάδα του ψαρά, κακαβιά, χταποδοκεφτέδες, κουνέλι (σπεσιαλιτέ του νησιού), κατσίκι γεμιστό με ρύζι και μπαχαρικά, αραντιστά (φακές μαγειρεμένες με τριμμένο ζυμάρι) και ντολμαδάκια. Ξεχωριστή σπεσιαλιτέ είναι τα πουγκιά, τυρόπιτα με κοπανιστή και μέλι, ενώ με ντόπιο μέλι φτιάχνονται επίσης λουκουμάδες, ξεροτήγανα και παστέλι.
Δοκιμάσετε τα ντόπια λεπτόφλουδα μανταρίνια που φυτρώνουν μόνον στην Αστυπάλαια και έχουν μοναδική γεύση και άρωμα.
"Της Λίντας" στα Καμινάκια. Για ολόφρεσκα ψάρια κατευθείαν από το καΐκι.
"Γαλήνη", στο Βαθύ (τηλ. 22430 61201). Καλύμνιοι ψαράδες εφοδιάζουν με ψάρι την ταβέρνα, σπεσιαλιτέ η "σουπιά με το μελάνι" και το χταπόδι στιφάδο.
"Στου Φιλήμωνα", στη Χώρα (τηλ. 6972 185603), για αστακομακαρονάδα και ψαρομεζέδες.
"Ακρογιάλι", στον Πέρα Γιαλό (τηλ. 22430 61863). Ταβέρνα για φρέσκο ψάρι.
"Ανάληψη", στη Μαλτεζάνα (τηλ. 22430 61446). Στο εσωτερικό ατμόσφαιρα παλιού επαρχιακού καφενείου. Σπεσιαλιτέ η κακαβιά.

Κείμενο: Νέλλη Καψή
Φωτογραφίες: Κλαίρη Μουσταφέλλου

ΠΗΓΗ