Έχει ενδιαφέρον πώς, η ανατροφή μας, μας διαμορφώνει με τρόπους που δεν τους συνειδητοποιούμε. Ένα από τα στοιχεία που διαμορφώνουν την προσωπικότητά μας, είναι η αίσθηση συμπόνοιας που έχουμε ή δεν έχουμε λάβει. Μεγαλώνοντας με ελάχιστη συμπόνοια, ένα παιδί διαμορφώνει στοιχεία της προσωπικότητας, με τρόπους που μπορεί να τον εκπλήξουν ως ενήλικα.
Η ψυχολογία μας πληροφορεί σχετικά με τα σημάδια που μαρτυρούν την έλλειψη συμπόνοιας που έχει βιώσει κάποιος, διαβάζοντας τη συμπεριφορά και κατανοώντας τη νοοτροπία του. Πράγματι, υπάρχουν χαρακτηριστικά της προσωπικότητας που εμφανίζονται συχνότερα σε ανθρώπους οι οποίοι στερήθηκαν τη συμπόνοια στα πρώιμα, διαμορφωτικά χρόνια της ζωής τους.
Η αντίληψη της σημασίας της συμπόνοιας, μπορεί να μας οδηγήσει και στην καλύτερη κατανόηση των ανθρώπων που είναι ψυχροί ή απόμακροι. Όχι τόσο για να δικαιολογήσουμε τη συμπεριφορά τους, αλλά προκειμένου να την καταλάβουμε.
Τα 9 χαρακτηριστικά των ανθρώπων που έχουν στερηθεί τη συμπόνοια
- Συναισθηματική αποστασιοποίηση
- Θέματα εμπιστοσύνης
- Έντονη αυτονομία
- Δυσκολία στην έκφραση των συναισθημάτων
- Υπερβολική επαγρύπνηση
- Ανάγκη άσκησης ελέγχου
- Φόβος συναισθηματικής εγγύτητας
- Προτίμηση στην μοναξιά
- Ψυχική ανθεκτικότητα
Συναισθηματική αποστασιοποίηση
Είναι εντυπωσιακό το πόσο καθοριστικά διαμορφώνεται ο συναισθηματικός μας κόσμος από τις πρώιμες εμπειρίες της ζωής. Για όσους έχουν μεγαλώσει σε περιβάλλον χωρίς συμπόνοια, η συναισθηματική αποστασιοποίηση είναι αρκετά συχνή. Πρόκειται για μία μορφή αυτό-προστασίας, ένα εμπόδιο ανάμεσα στον εαυτό και τον κόσμο.
Σύμφωνα με την ψυχολογία, η απουσία συναισθηματικής σύνδεσης είναι ένας μηχανισμός προστασίας. Η αποσύνδεση από τα συναισθήματα για την αποφυγή του πόνου και της ευαλωτότητας, είναι συχνή σε ανθρώπους οι οποίοι δεν βίωσαν συμπόνοια. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν είναι ικανοί να νιώσουν ή να εκφράσουν συναισθήματα, αλλά ότι πρέπει να προσπαθήσουν προκειμένου να συνδεθούν τόσο με τα δικά τους όσο και με των άλλων τα συναισθήματα.
Θέματα εμπιστοσύνης
Για ανθρώπους που έχουν μεγαλώσει χωρίς συμπόνοια και στοργή από τους γονείς, η εμπιστοσύνη αποτελεί σοβαρό πρόβλημα. Η έλλειψη στοργής και η απουσία συμπόνοιας, οδηγεί σε ζητήματα εμπιστοσύνης.
Με άλλα λόγια, οι άνθρωποι αυτοί νιώθουν ότι οι γύρω τους έχουν πάντα κάποια κρυφά κίνητρα ή ότι κάποια στιγμή θα τους πληγώσουν, επειδή σ’ αυτό το μοτίβο είναι συνηθισμένοι. Σύμφωνα με την ψυχολογία, ο φόβος αυτός εκπηγάζει από την αίσθηση ευαλωτότητας. Είναι λογικό κάποιος που έχει πληγωθεί στα πρώιμα, διαμορφωτικά χρόνια της ζωής του, να έχει άμυνες.
Έντονη αυτονομία
Όταν ο άνθρωπος μεγαλώνει χωρίς συμπόνοια, γίνεται πολύ αυτόνομος και ανεξάρτητος, ένα χαρακτηριστικό που συνιστά δίκοπο μαχαίρι. Από την μία, οι άνθρωποι αυτοί είναι πολύ ανεξάρτητοι, φροντίζουν τον εαυτό τους και δεν φοβούνται ν’ αντιμετωπίζουν με θάρρος τα προβλήματα.
Την ίδια στιγμή, η τόση ανεξαρτησία, οδηγεί σε απομόνωση και δυσκολία αποδοχής βοήθειας από τους άλλους. Έρευνες καταδεικνύουν ότι, η απουσία γονεϊκής στοργής, σχετίζεται με έντονα ζητήματα αυτοεκτίμησης και προβλήματα προσαρμογής.
Δυσκολία στην έκφραση των συναισθημάτων
Η έλλειψη συμπόνοιας στη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, δημιουργεί δυσκολίες στη συναισθηματική έκφραση αργότερα στη ζωή. Οι άνθρωποι που μεγάλωσαν χωρίς συμπόνοια και ενσυναίσθηση έμαθαν να κρύβουν τα συναισθήματά τους, υπό τον φόβο ότι θα τους απορρίψουν ή θα τους γελοιοποιήσουν.
Η ψυχολογία εξηγεί ότι η δυσκολία αυτή αποτελεί έναν μηχανισμό άμυνας, αφού οι άνθρωποι αυτοί, έχοντας νιώσει αρνητικές συνέπειες της συναισθηματικής έκφρασης, πλέον φροντίζουν ν’ αποφεύγουν κάθε τέτοια συναισθηματική κατάσταση.
Η δυσκολία αυτή οδηγεί σε παρεξηγήσεις και συγκρούσεις στην προσωπική ζωή. Μπορεί επίσης να οδηγήσει σε εσωτερικευμένο στρες και ανησυχία, καθώς τα ανέκφραστα συναισθήματα επιβαρύνουν σημαντικά την ψυχική υγεία. Μέσα από την επίγνωση και την προσπάθεια ωστόσο, το χαρακτηριστικό αυτό μπορεί και να διορθωθεί. Η έκφραση των συναισθημάτων, είναι το πρώτο, κρίσιμο βήμα προς τη φροντίδα της συναισθηματικής υγείας και της δημιουργίας δυνατότερων και πιο ικανοποιητικών σχέσεων.
Υπερβολική επαγρύπνηση
Η στέρηση συμπόνοιας στην παιδική ηλικία, έχει ως αποτέλεσμα την υπερβολική επαγρύπνηση. Αυτό σημαίνει ότι, οι άνθρωποι είναι διαρκώς σε αναζήτηση και αναμονή πιθανών κινδύνων, ακόμη και σε περιβάλλοντα όπου δεν υπάρχει κανένας λόγος να περιμένουν κάτι κακό. Η έντονη κατάσταση επαγρύπνησης είναι ένας μηχανισμός επιβίωσης που αναπτύσσεται σε απόκριση μίας απρόβλεπτης και χωρίς συμπόνοιας, ανατροφής. Είναι ο τρόπος του σώματος να πει ότι «έχω πληγωθεί στο παρελθόν και πρέπει να βεβαιώσω ότι δεν πρόκειται να πληγωθώ ξανά».
Ψυχολογικά, η κατάσταση επαγρύπνησης, μπορεί να δημιουργήσει άγχος και στρες, καθώς το άτομο είναι διαρκώς σε ένταση. Μπορεί επίσης να επηρεάσει τις σχέσεις του καθώς παρεξηγούν ακόμη αθώες ενέργειες, ερμηνεύοντάς τες ως απειλές. Η κατανόηση του χαρακτηριστικού αυτού, μπορεί να βοηθήσει τους άλλους να μην παρεξηγούν τα άτομα αυτά.
Ανάγκη άσκησης ελέγχου
Η παιδική ηλικία είναι η περίοδος κατά την οποία εξαρτιόμαστε εξ ολοκλήρου από τους ενήλικες γύρω μας. Αν οι ενήλικες αυτοί δεν μας έδειχναν συμπόνοια, τότε νιώθουμε αβοήθητοι και αδύναμοι. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο όσοι έχουν μεγαλώσει χωρίς συμπόνοια, διακατέχονται από μία δυνατή επιθυμία να έχουν τον έλεγχο της ζωής τους. Είναι ο τρόπος τους ν’ ανακτήσουν τη δύναμη που νιώθουν ότι τους είχε στερηθεί. Η ανάγκη για έλεγχο, μπορεί να εκφράζεται με διάφορους τρόπους στις ζωές των ανθρώπων, από τις σχέσεις μέχρι τα επαγγελματικά. Μπορεί οι άνθρωποι να αισθάνονται τη διαρκή ανάγκη να έχουν τον έλεγχο των καταστάσεων, των αποτελεσμάτων, ακόμη και των ανθρώπων, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε συγκρούσεις και σε παρανοήσεις.
Στην πραγματικότητα ωστόσο, η ανάγκη αυτή για έλεγχο, δεν είναι παρά μία κραυγή βοήθειας. Μία επιθυμία για ασφάλεια και προβλεψιμότητα. Η κατανόηση αυτή μπορεί να μας βοηθήσει να προσεγγίζουμε αυτούς τους ανθρώπους με κατανόηση και συμπόνοια.
Φόβος συναισθηματικής εγγύτητας
Συναισθηματική εγγύτητα σημαίνει ότι ο άλλος μπορεί να δει τις αδυναμίες, τα ευαίσθητα και τρωτά σημεία του άλλου, τα καλά και τα άσχημα. Αυτό είναι κάτι τρομακτικό, ειδικά για όσους έχουν μεγαλώσει χωρίς συμπόνοια. Έτσι, είναι ευκολότερο να κρατάς τους άλλους σε απόσταση, παρά να ρισκάρεις να πληγωθείς.
Η ψυχολογία λέει ότι, ο φόβος της συναισθηματικής εγγύτητας είναι κοινός σε όσους έχουν στερηθεί τη συμπόνοια στη διάρκεια των πρώιμων διαμορφωτικών χρόνων της ζωής τους. Ο φόβος τους αυτός, πηγάζει από τον συσχετισμό της ευαλωτότητας με τον πόνο και την απόρριψη. Η εγγύτητα παραμένει ωστόσο αναγκαίο κομμάτι της ανθρώπινης επαφής. Είναι η δυνατότητα εμπιστοσύνης και επικοινωνίας, παρά τον φόβο. Μέσα από αυτή, οι άνθρωποι μπορούμε να διαμορφώνουμε ουσιαστικές και ικανοποιητικές σχέσεις.
Προτίμηση στην μοναξιά
Οι άνθρωποι που έχουν μεγαλώσει χωρίς να νιώσουν συμπόνοια, έχουν μία ροπή προς την μοναξιά, επειδή έτσι νιώθουν ασφαλείς, χωρίς τον φόβο της απόρριψης ή της παρανόησης. Σύμφωνα με την ψυχολογία, πρόκειται για έναν μηχανισμό αυτοπροστασίας. Αν οι αλληλεπιδράσεις με τους άλλους αποβαίνουν αρνητικές ή και επώδυνες, η μοναξιά γίνεται η ασπίδα προστασίας τους. Η ροπή αυτή προς την μοναχική ζωή, μπορεί ωστόσο να δημιουργήσει συναισθήματα μοναξιάς και απομόνωσης. Το κλειδί είναι η ισορροπία. Ενώ όλοι έχουν ανάγκη από λίγο χρόνο μόνοι τους, η ανθρώπινη επαφή είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ευημερίας μας.
Η αναγνώριση της ύπαρξης του χαρακτηριστικού αυτού, είναι θεμελιακή στην εξισορρόπηση της ανάγκης για μοναξιά και της κοινωνικής ζωής.
Ψυχική ανθεκτικότητα
Οι άνθρωποι που έχουν μεγαλώσει με ελάχιστη συμπόνοια, αποκτούν μεγάλα αποθέματα ψυχικής ανθεκτικότητας. Η αντιμετώπιση της αντιξοότητας από νωρίς στη ζωή άλλωστε, σε κάνει να προσαρμόζεσαι και να επιμένεις. Η ψυχολογία θεωρεί την ανθεκτικότητα, ένα ισχυρό εργαλείο για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της ζωής.
Ανθεκτικότητα είναι η δυνατότητα της αναγέννησης των δυνάμεων, της δυνατότητας να συνεχίζεις ενάντια στις αντιξοότητες. Είναι η απόδειξη της δύναμης και της αποφασιστικότητας, ένα χαρακτηριστικό που πρέπει να εκτιμούμε και ν’ αναγνωρίζουμε. Σημασία δεν έχει πόσες φορές θα πέσουμε, αλλά πόσες φορές θα σηκωθούμε.
Τελικές σκέψεις
Οι περιπλοκότητες της ανθρώπινης συμπεριφοράς, είναι στενά συνυφασμένες με τις πρώιμες εμπειρίες της ζωής μας, πράγμα το οποίο ισχύει και με το συναίσθημα της συμπόνοιας. Τα 9 χαρακτηριστικά που είδαμε, δεν αποτελούν ελαττώματα ή ψεγάδια του χαρακτήρα μας, αλλά αποτελούν την απόδειξη της ψυχικής μας ανθεκτικότητας, της αντοχής και της ευελιξίας του ανθρώπινου πνεύματος εν όψει της αντιξοότητας.
Ο γνωστός ψυχολόγος, Carl Rogers έχει πει ότι, «είναι παράδοξο, αλλά μπορώ ν’ αλλάξω τον εαυτό μου, μόνο όταν τον αποδεχτώ». Η αναγνώριση του εαυτού μας είναι ένα βήμα προς την κατανόηση και την αποδοχή και των άλλων. Είτε είναι η συναισθηματική αποστασιοποίηση, ή η ροπή προς την μοναξιά, κάθε ένα από τα παραπάνω χαρακτηριστικά κουβαλά και μία ολόκληρη ιστορία επιβίωσης και ανθεκτικότητας. Κάθε ένα από τα χαρακτηριστικά αυτά μπορεί να διαπλαστεί, να μεταμορφωθεί και ν’ αποτελέσει πηγή δύναμης.
Πράγματι, η απουσία συμπόνοιας μπορεί να μας επηρεάσει, όχι όμως σε βαθμό που να μας καθορίσει. Όλοι έχουμε τη δυνατότητα να μάθουμε από το παρελθόν, ν’ αντιληφθούμε και ν’ αποδεχτούμε το παρόν, να διαμορφώσουμε το μέλλον. Η ζωή άλλωστε είναι ένα ταξίδι, μέσα από το οποίο εξελισσόμαστε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου