H Tεχνητή Νοημοσύνη στην Ανώτατη Διοίκηση: Βοηθός ή Κίνδυνος;

 Η Τεχνητή Νοημοσύνη στην Ανώτατη Διοίκηση: Βοηθός ή Κίνδυνος;

*Άρθρο του Φώτη Αλεξόπουλου 

Η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΑΙ) έχει ήδη εισχωρήσει δυναμικά στις λειτουργίες της Δημόσιας Διοίκησης. Από την απλούστευση

γραφειοκρατικών διαδικασιών, μέχρι την ανάλυση μεγάλων δεδομένων για χάραξη πολιτικών, η ΑΙ προσφέρει ταχύτητα, ακρίβεια και αποδοτικότητα. Η χρήση της σε βοηθητικές λειτουργίες μπορεί να θεωρηθεί θεμιτή και αναγκαία, ειδικά όταν αποφορτίζει τον δημόσιο υπάλληλο από χρονοβόρες εργασίες, ώστε να επικεντρώνεται σε ουσιαστικότερο έργο.

Όμως, το ερώτημα που τίθεται είναι βαθύτερο και θεμελιώδες: είναι σωστό –και κυρίως ασφαλές– να επιτραπεί στην ΑΙ να λαμβάνει αποφάσεις στα ανώτατα όργανα διοίκησης ενός κράτους;

Τα Πλεονεκτήματα μιας «Έξυπνης» Διοίκησης

Ορθολογισμός στη λήψη αποφάσεων – Μηχανές απαλλαγμένες από συναισθηματισμούς μπορούν να λαμβάνουν αποφάσεις με βάση δεδομένα και στατιστικές πιθανότητες.

Ταχύτητα και ευελιξία – Η ανάλυση πληροφοριών σε πραγματικό χρόνο δίνει τη δυνατότητα άμεσης αντίδρασης σε κρίσεις.

Καταπολέμηση της διαφθοράς – Εφόσον σχεδιαστεί σωστά, η ΑΙ μπορεί να περιορίσει την αυθαιρεσία, τη μεροληψία και την «προσωπική εξυπηρέτηση» συμφερόντων.

Οι Σκοτεινές Πλευρές

Ωστόσο, η ανάθεση εξουσίας σε μια μηχανή εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους:

Απώλεια της δημοκρατικής νομιμοποίησης

Η πολιτική εξουσία απορρέει από τον λαό και εκφράζεται μέσω εκλεγμένων αντιπροσώπων. Αν η ΑΙ λάβει θέση λήψης αποφάσεων, τότε οι αποφάσεις θα πάψουν να είναι προϊόν κοινωνικής βούλησης και θα μετατραπούν σε ψυχρούς αλγοριθμικούς υπολογισμούς.

Ποιος θα φέρει την πολιτική και ηθική ευθύνη μιας λανθασμένης απόφασης; Ο προγραμματιστής; Ο δημόσιος λειτουργός που την αποδέχτηκε; Ή μια «ανώνυμη» μηχανή χωρίς προσωπικότητα και συνείδηση;

Κίνδυνος χειραγώγησης

Η ΑΙ δεν είναι ουδέτερη∙ λειτουργεί με βάση δεδομένα και αλγόριθμους που δημιουργούν άνθρωποι. Άρα, μπορεί να ενσωματώσει προκαταλήψεις ή να χρησιμοποιηθεί σκόπιμα για προώθηση συγκεκριμένων πολιτικών συμφερόντων.

Οι πολίτες περιμένουν από την εξουσία να τους κατανοεί, να μοιράζεται τις αγωνίες και τις ανάγκες τους. Ένα απρόσωπο σύστημα τεχνητής νοημοσύνης δεν μπορεί να επιδείξει ενσυναίσθηση, ούτε να αντανακλά την ηθική πολυπλοκότητα της κοινωνικής ζωής.

Το Μεγάλο Στρατηγικό Ρίσκο

Η είσοδος της ΑΙ στα ανώτατα διοικητικά κλιμάκια δεν είναι απλά ένα τεχνολογικό ζήτημα, αλλά ένα υπαρξιακό πολιτικό διακύβευμα. Αν η λήψη αποφάσεων εκχωρηθεί σε αλγορίθμους, τότε η ίδια η έννοια του κράτους, ως οργανωμένου εκφραστή της λαϊκής κυριαρχίας, τίθεται υπό αμφισβήτηση. Μπορεί ένα κράτος να λειτουργεί χωρίς «ανθρώπινο κέντρο βάρους.

Η ΑΙ μπορεί να αποτελέσει ανεκτίμητο εργαλείο για τη βελτίωση της δημόσιας διοίκησης, εφόσον περιοριστεί στον υποστηρικτικό της ρόλο. 

Όμως, η ανάδειξή της σε ρυθμιστή των ανώτατων αποφάσεων είναι επικίνδυνη. Η πολιτική δεν είναι απλά ένας μαθηματικός υπολογισμός∙ είναι τέχνη, διαπραγμάτευση, αξίες, ευθύνη. Η απώλεια αυτών των στοιχείων θα μπορούσε να οδηγήσει όχι σε «έξυπνα κράτη», αλλά σε απρόσωπες τεχνοκρατίες χωρίς ψυχή και δημοκρατία.

******Ο Φώτης Αλεξόπουλος είναι Οικονομολόγος- Πτυχιούχος της Σχολής Επιστημών Οικονομίας και Διοίκησης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο - με Μεταπτυχιακές σπουδές στο Πάντειο Πανεπιστήμιο στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Εφηρμοσμένων Οικονομικών και Περιφερειακής Ανάπτυξης