Η πρακτική της έκδοσης εικονικών τιμολογίων για την απόσπαση επιστροφών ΦΠΑ από τα κρατικά ταμεία δεν είναι καινούργια. Όσο όμως το κράτος ανανεώνει και ψηφιοποιεί τις υπηρεσίες του, τόσο εξελίσσεται και το οικονομικό έγκλημα, βρίσκοντας νέα ηλεκτρονικά «παράθυρα» για να λεηλατεί δημόσιο χρήμα. Σήμερα, απάτες που φτάνουν σε κλίμακα εκατοντάδων εκατομμυρίων εκτελούνται μέσα από τα εργαλεία της ψηφιακής εποχής: ιδρύσεις εταιρειών-«μαϊμού» με κεφάλαιο 1 ευρώ στο ΓΕΜΗ «με ένα κλικ», ακολούθως καταιγισμός ενδοομιλικών εικονικών συναλλαγών και «μουσαντένιων» τιμολογίων, ώστε να πιστώνεται ανύπαρκτος ΦΠΑ σε απατεώνες και οργανωμένα κυκλώματα που μοιράζονται τη λεία.
Την περασμένη εβδομάδα αποκαλύφθηκε ακόμη ένα δίκτυο και οδηγήθηκε στη Δικαιοσύνη. Κανείς, ωστόσο, δεν μπορεί να διαβεβαιώσει ότι οι «εγκέφαλοι» θα λογοδοτήσουν, αντί για ανενημέρωτους αχυρανθρώπους που εμφανίζονται ως διαχειριστές. Το μόνο βέβαιο είναι ότι κανείς δεν γνωρίζει πόσες τέτοιες δομές δρουν ακόμη ανενόχλητες και πόσα εκατομμύρια εξαφανίζονται κάθε χρόνο από τους φόρους των πολιτών, παρά τα προηγμένα συστήματα στα χέρια των Αρχών.
Στελέχη των διωκτικών υπηρεσιών επισημαίνουν δύο συμπεράσματα που προκύπτουν από τις αλλεπάλληλες αποκαλύψεις των τελευταίων μηνών: πρώτον, οι ελεγκτικοί μηχανισμοί «δεν παίζουν πλέον άμυνα», αλλά εξοπλίζονται και λειτουργούν αποτελεσματικά αξιοποιώντας myDATA, POS, αλγορίθμους και τεχνητή νοημοσύνη, με αποτέλεσμα να διαλύονται όλο και περισσότερα κυκλώματα. Δεύτερον, οι υποθέσεις που βλέπουν το φως ίσως είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Με μετριοπαθείς εκτιμήσεις, η ετήσια λεία των εγκληματικών οργανώσεων μπορεί να ξεπερνά το 1–1,5 δισ. ευρώ.
Μόνο από κυκλώματα που εντοπίστηκαν τον τελευταίο χρόνο από ΑΑΔΕ, Δίωξη Οικονομικού Εγκλήματος της ΕΛ.ΑΣ. και την Αρχή για το Ξέπλυμα, η διαπιστωμένη φοροδιαφυγή ανά υπόθεση ανέρχεται συνήθως σε δεκάδες εκατομμύρια. Σύμφωνα με πληροφορίες, σε 29 περιπτώσεις που αποκαλύφθηκαν πριν την εκπνοή του 2025, καταλογίστηκαν διαφυγόντες φόροι 179.886.674 ευρώ — κατά μέσο όρο πάνω από 6 εκατ. ευρώ ανά απάτη.
Τα κυκλώματα στήνουν ένα δίκτυο από δεκάδες έως εκατοντάδες εταιρείες-«σφραγίδες», με τους χειριστές να κινούν τα νήματα άλλοτε από πολυτελή γραφεία κι άλλοτε ακόμη και μέσα από φυλακές. Σε τηλεφωνικές καταγραφές από σωφρονιστικά καταστήματα, κρατούμενοι ρωτούν καθημερινά αν «πιστώθηκαν τα χρήματα», δίνοντας εντολές για μεταφορές κεφαλαίων. Συχνά η «ηγεσία» έχει οικογενειακό χαρακτήρα: αδέλφια, γονείς, παιδιά.
Το ζητούμενο δεν είναι η παραγωγή ή το εμπόριο, αλλά το πώς θα ξεγελαστεί το Δημόσιο ώστε να πληρώσει επιδοτήσεις, επιστροφές ΦΠΑ και φόρων εισοδήματος που καταλήγουν στα μέλη του κυκλώματος. Η διαδικασία εκκινεί με ίδρυση πολλών επιχειρήσεων, ακόμη και αυθημερόν. Σε ένα δίκτυο με πάνω από 200 εταιρείες, οι 25 δήλωσαν έναρξη στο ΓΕΜΗ μεταξύ 23 και 31 Δεκεμβρίου, ώστε από 1η Ιανουαρίου να εμφανίζονται με «καθαρό» μητρώο και να μπουν αμέσως στο παιχνίδι.
Συνήθως 5–6 «υψηλά» πρόσωπα συντονίζουν: με μία εντολή ανοίγουν και κλείνουν εταιρείες με λίγα κλικ στο ΓΕΜΗ και στο Taxisnet, εκδίδουν/ανεβάζουν τιμολόγια στο myDATA, κινούν επιταγές και τραπεζικές ροές. Όταν το δίκτυο στηθεί, η μηχανή ξεκινά.
Το modus operandi: τιμολόγια, τραπεζικές ροές και «εξαφάνιση» ΦΠΑ
Η συμμορία εκδίδει μαζικά εικονικά τιμολόγια μεταξύ των εταιρειών του δικτύου, χωρίς πραγματική συναλλαγή. Τα παραστατικά ανεβαίνουν στο myDATA και καταχωρίζονται στις δηλώσεις ΦΠΑ (Φ2). Για να δοθεί νομιμοφάνεια, γίνονται και τραπεζικές κινήσεις — για ποσά άνω των 500 ευρώ, εμφανίζεται «εξόφληση» από λογαριασμό σε λογαριασμό. Αμέσως μετά, τα χρήματα επιστρέφουν με μετρητά, επιταγές ή άλλες κινήσεις στους αγοραστές και στα μέλη του κυκλώματος.
Έτσι, ο ΦΠΑ που «πρέπει» να αποδοθεί συμψηφίζεται από τον αγοραστή (πιστωτικός ΦΠΑ), ενώ ο πωλητής —που τυπικά οφείλει να τον αποδώσει— «εξαφανίζεται»: η εταιρεία κλείνει απότομα, αφήνοντας χρέη στο Δημόσιο. Εταιρείες-«σφραγίδες» λειτουργούν ως εκδότες εικονικών προς πραγματικές επιχειρήσεις για να «καθαρίσουν» κέρδη, να κρύψουν φορολογητέα ύλη ή να διεκδικήσουν επιστροφές.
Ενδεικτικά, εικονική κατασκευαστική εξέδωσε πέντε τιμολόγια συνολικής αξίας 1,5 εκατ. ευρώ μέσα σε μία ημέρα προς εταιρεία γνωστού τηλεοπτικού παραγωγού· μόνο ο ΦΠΑ (σχεδόν 300.000 ευρώ) αποτέλεσε «κομμάτι» της μοιρασιάς, χωρίς να έχει παραχθεί έργο της κλίμακας που δηλώθηκε.
— Εγκληματική οργάνωση με αρχηγό πρόεδρο ποδοσφαιρικού σωματείου της Αττικής ίδρυσε πάνω από 370 εταιρείες-βιτρίνες. Μέσα σε 6–12 μήνες ζητούσαν επιστροφές ΦΠΑ και παρακρατούμενων φόρων 20 εκατ. ευρώ. Όταν η ΑΑΔΕ αποκάλυψε το δίκτυο (Ιούνιος 2025), λογιστές άρχισαν να κατεβάζουν από myDATA/Taxis δηλώσεις και παραστατικά, σβήνοντας αξιώσεις 12 εκατ. τον Αύγουστο και, εκτιμάται, τελικά μηδενίζοντας όλο το «πακέτο» των 20 εκατ. για να πέσουν στα μαλακά στο ακροατήριο.
— Εταιρεία-«φάντασμα» στη Βοιωτία για «ενοικίαση προσωπικού» σε επιχειρήσεις της Αθήνας πρόλαβε να κόψει 400 τιμολόγια αξίας 2,5 εκατ. σε 17 πελάτες. Η επιστροφή ΦΠΑ που θα λάμβανε εκτιμήθηκε σε 1 εκατ. ευρώ, ενώ υπολογίζεται διαφυγή 5 εκατ. ευρώ σε ασφαλιστικές/εργοδοτικές εισφορές.
— Έρευνα της Αρχής για το Ξέπλυμα εντόπισε δίκτυο 125 εταιρειών που «εξαφάνισε» ΦΠΑ και άλλους φόρους 135 εκατ. ευρώ.
— Αλγόριθμος της ΑΑΔΕ «πάγωσε» έγκαιρα επιχειρηματία logistics στην Κρήτη πριν εισπράξει 20 εκατ. ευρώ.
— Μονοπρόσωπη ΙΚΕ στη Θεσσαλονίκη (υπηρεσίες κινητής) εξέδωσε 625 εικονικά τιμολόγια 170 εκατ. (2015–2018), «κλέβοντας» ΦΠΑ 32,5 εκατ.
— Ανώνυμη εταιρεία τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού στην Αθήνα (2012–2015) έλαβε/εξέδωσε εικονικά 63 εκατ. για έκπτωση ΦΠΑ 12 εκατ.
— Μονοπρόσωπη ΕΠΕ διαφήμισης στην Αθήνα (2021–2022) εξέδωσε 1.922 εικονικά, συνολικής αξίας 54 εκατ., ενθυλακώνοντας ΦΠΑ 10 εκατ.
— Μονοπρόσωπη ΙΚΕ εμπορίας υποδημάτων (2018–2019) «κύκλωσε» 29 εκατ. με ΦΠΑ 5,53 εκατ.
— ΜΙΚΕ προκατασκευασμένων (2020) έκοψε 2.807 εικονικά, 26,5 εκατ. συνολικά, με «κέρδος» ΦΠΑ 5 εκατ.
Γιατί τους «πιάνουν» και γιατί διαφεύγουν
Οι απάτες πλέον στήνονται και «σβήνονται» εξ αποστάσεως: δεν υπάρχουν θεωρημένα μπλοκ, δεν χρειάζονται πιεστήρια για πλαστά. Αρκούν χιλιάδες κλικ σε myDATA και Taxisnet για να δηλωθούν ανύπαρκτες συναλλαγές και να κατατεθούν πιστωτικές δηλώσεις ΦΠΑ. Το θύμα είναι το ίδιο το κράτος, που όμως σήμερα διαθέτει ισχυρότερα εργαλεία: αυτοματοποιημένες διασταυρώσεις ΑΦΜ, myDATA, POS, τραπεζικά APIs (BANKAPP). Αυτό επιτρέπει real-time εντοπισμό ύποπτων μοτίβων. Ταυτόχρονα, η ψηφιοποίηση προσφέρει ευελιξία στα κυκλώματα να κινούνται γρήγορα και να «καθαρίζουν» ίχνη.
Ιδιαίτερη «αγάπη» δείχνουν στις ΙΚΕ του 1 ευρώ. Έμπειρα στελέχη λένε ότι αν δημιουργούνται 1.000 νέες τέτοιες τον χρόνο, οι 800 «εξαφανίζονται» αφήνοντας πίσω λογιστικά αποτυπώματα 3–4 δισ. ευρώ. Σε μία και μόνο υπόθεση, στο δεύτερο μισό του Δεκεμβρίου 2024 ιδρύθηκαν 64 ΙΚΕ — οι 52 σε «διευθύνσεις-φάντασμα» γύρω από τη λεωφ. Συγγρού. Οι μισές τουλάχιστον έχουν ήδη κλείσει.
Τα κοινά χαρακτηριστικά: έδρες «ευκαιρίας» (γραφεία λογιστών, υπόγεια πρώην κομμωτήρια/νυχάδικα), ανύπαρκτες ή ταυτόσημες διευθύνσεις, πλήρης απουσία στο διαδίκτυο και δηλωμένες δραστηριότητες «αϋλες» (διαφήμιση, συμβουλές, ανεύρεση πελατών), που δεν απαιτούν αποθήκες ή τεκμήρια διακίνησης. Στόχος: να μην παράγουν τίποτα, μόνο να εκδίδουν/λαμβάνουν εικονικά.
Προστίθεται και ένας δομικός παράγοντας: το σύστημα επιτρέπει αυτοματοποιημένες επιστροφές ΦΠΑ χωρίς προέλεγχο για ποσά κάτω των 30.000 ευρώ. Έτσι «σπάνε» συναλλαγές και αιτήματα σε πολλές μικρές εταιρείες για να πέφτουν κάτω από τα όρια.
Στην πράξη, η μεγαλύτερη δυσκολία για τις Αρχές είναι η απόδειξη της εικονικότητας. Αν, για παράδειγμα, δηλωθεί δαπάνη για «στούντιο τηλεπαραγωγής», ο μέσος ελεγκτής δεν είναι τεχνικός πραγματογνώμονας για να αποδείξει αν πρόκειται για ανακαίνιση ή για νέα κατασκευή. Οι κλάδοι που επιλέγονται —δημόσιες σχέσεις, διαφήμιση, συμβουλευτικές υπηρεσίες, υπεργολαβίες έργων χωρίς προσωπικό «στην Εργάνη»— παράγουν ελάχιστα απτά ίχνη.
Παράλληλα, οι πραγματικοί πρωταγωνιστές κρύβονται πίσω από «μπροστινούς»: άστεγοι, υπερήλικες, αλλοδαποί, τρόφιμοι ιδρυμάτων ή φυλακών, που πληρώνονται 200–2.000 ευρώ για να φανούν ως διαχειριστές. Ενδεικτικό το παράδειγμα ηλικιωμένης σε γηροκομείο, στο όνομα της οποίας ιδρύθηκαν πέντε εταιρείες. Τη διαχείριση είχαν τα ανίψια: σφραγίδες, κωδικοί Taxisnet, ebanking και η δηλωμένη τηλεφωνική σύνδεση για OTP/SMS. Στις δικαστικές αίθουσες, λογιστές και δικηγόροι «σέρνουν» τις υποθέσεις, ενώ οι «εγκέφαλοι» παραμένουν εκτός κάδρου ή πέφτουν στα μαλακά.
Παραδείγματα που σοκάρουν
— Μονοπρόσωπη ΙΚΕ στη Θεσσαλονίκη: 625 εικονικά τιμολόγια / 170 εκατ. (2015–2018), ΦΠΑ 32,5 εκατ.
— ΑΕ τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού στην Αθήνα: εικονικά 63 εκατ. (2012–2015), έκπτωση ΦΠΑ 12 εκατ.
— Μονοπρόσωπη ΕΠΕ διαφήμισης στην Αθήνα: 1.922 εικονικά / 54 εκατ. (2021–2022), ΦΠΑ 10 εκατ.
— ΙΚΕ υποδημάτων: εικονικά 29 εκατ., ΦΠΑ 5,53 εκατ.
— ΜΙΚΕ προκατασκευασμένων: 2.807 τιμολόγια / 26,5 εκατ., ΦΠΑ 5 εκατ.
Η ψηφιοποίηση έχει διπλό πρόσωπο: έδωσε στους ελεγκτές ορατότητα σε πραγματικό χρόνο, αλλά πρόσφερε στα κυκλώματα δυνατότητα ταχύτατης ίδρυσης/ακύρωσης εταιρειών, ανεβάσματος/κατεβάσματος παραστατικών και διασποράς κινήσεων. Οι αυτοματοποιημένες διασταυρώσεις (myDATA–POS–τραπεζικά) ήδη «πιάνουν» υποθέσεις στη γέννησή τους, πριν φτάσουν σε εξαψήφια ή επταψήφια ποσά. Παρ’ όλα αυτά, το πρόβλημα παραμένει δυσεπίλυτο όταν οι δίκες σκοντάφτουν σε «γκρίζες» υπηρεσίες χωρίς απτά τεκμήρια, σε αχυράνθρωπους που δεν μπορούν να λογοδοτήσουν ουσιαστικά και σε διαδικασίες που τραβούν σε βάθος χρόνου.
Το μήνυμα των Αρχών είναι σαφές: τα εργαλεία ενισχύονται, οι αλγόριθμοι «μαθαίνουν» και οι έλεγχοι γίνονται στοχευμένοι. Το ερώτημα που μένει ανοιχτό είναι αν ο ρυθμός αποδόμησης των κυκλωμάτων θα προλάβει τον ρυθμό με τον οποίο αυτά ανασυντάσσονται στον ψηφιακό λαβύρινθο των εικονικών συναλλαγών. Γιατί όσο η «φάμπρικα» των εικονικών τιμολογίων παραμένει σε λειτουργία, ο λογαριασμός στον προϋπολογισμό γράφει κάθε χρόνο — και, όπως δείχνουν οι μετριοπαθείς εκτιμήσεις, γράφει… δισ. ευρώ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου