Με μια πρώτη ματιά, θα έλεγε κανείς ότι η Ευρώπη βιώνει τον φυσικό κύκλο παρακμής ενός γερασμένου πολιτισμού, κουρασμένου από τη δική του επιτυχία. Όμως μια τέτοια ερμηνεία είναι υπεραπλουστευτική και αδυνατεί να εξηγήσει τις συγκεκριμένες πολιτικές εξελίξεις των τελευταίων δεκαετιών. Αυτό που ζούμε δεν είναι μια αναπόφευκτη ιστορική φθορά, αλλά μια διαχειριζόμενη κατάρρευση, προϊόν πολιτικών αποφάσεων και συμφερόντων που καλύφθηκαν πίσω από ένα μεγάλο ηθικό πρόσχημα.
Η Ευρώπη δεν γονάτισε επειδή υπήρξε υπέρμετρα ενάρετη, αλλά επειδή η έννοια της αρετής εργαλειοποιήθηκε. Επικαλούμενοι το «κοινό καλό», εφάρμοσαν πολιτικές που αποδείχθηκαν καταστροφικές. Ενώ διακήρυτταν τη σωτηρία του πλανήτη, αποδόμησαν τη βιομηχανική της βάση. Κήρυξαν την αλληλεγγύη, την ώρα που η κοινωνική συνοχή κατέρρεε. Η βιτρίνα ήταν ηθική∙ το περιεχόμενο ωμά υλικό.
Η Ιστορία δεν κινείται μόνη της. Την κατευθύνουν άνθρωποι που αποφασίζουν για το πού εστιάζουν και προς τα πού οδηγούν τους λαούς τους. Για χρόνια, η ευρωπαϊκή ηγεσία κοιτούσε εκεί όπου το επέβαλαν τρίτες δυνάμεις και τα δικά της βραχυπρόθεσμα συμφέροντα. Γι’ αυτό και το ερώτημα που τίθεται σήμερα δεν είναι ρητορικό: τι κάνατε με την Ευρώπη;
Η «πράσινη» παγίδα αποτέλεσε το σημείο καμπής. Η Ευρώπη εγκατέλειψε τον Προμηθεϊκό πυρήνα της ανθρώπινης προόδου και παραδόθηκε σε έναν φανατισμό μηδενικού άνθρακα. Προτού ξεκινήσει η ενεργειακή μετάβαση, ευθυνόταν για μόλις 7% των παγκόσμιων εκπομπών. Ύστερα από δεκαετίες «πράσινων πολιτικών» και αμέτρητα δισεκατομμύρια ευρώ, το ποσοστό αυτό μειώθηκε στο 6,8%. Μια αμελητέα μεταβολή, η οποία όμως στοίχισε ακριβά: η οικονομία επιβαρύνθηκε με δυσθεώρητα κόστη, εκατομμύρια θέσεις εργασίας χάθηκαν και το κόστος ενέργειας εκτινάχθηκε, πνίγοντας νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Στη Γερμανία, τη βιομηχανική ατμομηχανή της Ευρώπης, η παραγωγή έχει μειωθεί κατά περίπου 25% από το 2018.
Όσο η Ευρώπη πλήρωνε το τίμημα αυτού του ενεργειακού αυτοχειριασμού, η Κίνα και η Ινδία άνοιγαν διαρκώς νέους θερμοηλεκτρικούς σταθμούς. Η ενεργειακή μετάβαση αναγορεύτηκε σε πολιτική θρησκεία∙ όποιος αμφέβαλλε, στιγματιζόταν ως «αρνητής». Η αναγκαία τεχνολογική εξέλιξη αντικαταστάθηκε από περιβαλλοντικό δογματισμό. Η πυρηνική ενέργεια ξηλώθηκε, ο κινητήρας εσωτερικής καύσης ενοχοποιήθηκε, η επιχειρηματικότητα υποχώρησε μπροστά στην ιδεολογική αυτοτιμωρία.
Το αποτέλεσμα είναι ένας ευρωπαϊκός χώρος ελάχιστα λιγότερο ρυπογόνος, αλλά πολύ λιγότερο ανταγωνιστικός, πολύ λιγότερο ελεύθερος και ανησυχητικά περισσότερο εξαρτημένος από τους γεωπολιτικούς του αντιπάλους. Η Ευρώπη δεν έσωσε τον πλανήτη∙ απλώς χρηματοδότησε την κινεζική βιομηχανία που παράγει τις «πράσινες» τεχνολογίες.
Το δεύτερο μεγάλο αφήγημα της παραπλάνησης αφορά τη μετανάστευση. Η Ευρώπη, αντιμέτωπη με τη δημογραφική γήρανση, προώθησε τη μαζική μετανάστευση ως πανάκεια για την αγορά εργασίας, τις συντάξεις και τη λειτουργία του κοινωνικού κράτους. Στην πράξη, όμως, η υπόσχεση αυτή διαψεύστηκε εκκωφαντικά. Ακόμη και οι πιο προοδευτικές σκανδιναβικές χώρες παραδέχθηκαν ότι η μετανάστευση αποδίδει μόνο όταν οι νεοεισερχόμενοι αποδέχονται τις αξίες της χώρας υποδοχής και εντάσσονται παραγωγικά στην οικονομία.
Η Φινλανδία αναγνώρισε επίσημα ότι το δημοσιονομικό ισοζύγιο μεταναστών από μη δυτικές χώρες είναι αρνητικό. Στη Σουηδία, στη Δανία και σε άλλες χώρες, περιοχές ολόκληρες έχουν μετατραπεί σε ζώνες που αμφισβητούν τον κρατικό έλεγχο, με τα ποσοστά εγκληματικότητας να υπερβαίνουν κατά πολύ τον εθνικό μέσο όρο. Ο πρώην Γάλλος πρωθυπουργός Μανουέλ Βαλς προειδοποίησε πως υπάρχουν περιοχές όπου η Δημοκρατία δεν έχει τον τελευταίο λόγο. Η απειλή, συνεπώς, δεν είναι μόνο οικονομική ή δημογραφική, αλλά βαθιά πολιτισμική: η σταδιακή αντικατάσταση ενός μοντέλου που βασίστηκε στην ελευθερία και την ισότητα από ένα εντελώς ξένο προς αυτά.
Καθοριστικό ρόλο στη σημερινή εικόνα είχε η Άνγκελα Μέρκελ. Μετά το ατύχημα στη Φουκουσίμα, αποφάσισε το κλείσιμο των γερμανικών πυρηνικών σταθμών, καθιστώντας τη χώρα ενεργειακά εξαρτημένη από το ρωσικό φυσικό αέριο. Λίγα χρόνια αργότερα, άνοιξε διάπλατα τις πύλες της Γερμανίας σε πάνω από ένα εκατομμύριο μετανάστες από Συρία, Αφγανιστάν και Βόρεια Αφρική. Η κίνηση αυτή προβλήθηκε ως ανθρωπισμός, αλλά στην πραγματικότητα υπαγορεύτηκε από την ανάγκη κάλυψης εργατικού δυναμικού.
Παράλληλα, οι Πράσινοι και το δίκτυο ΜΚΟ που τους περιβάλλει απέκτησαν τεράστια επιρροή στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, συχνά με χρηματοδοτήσεις που παραμένουν στο σκοτάδι. Η λεγόμενη «ενεργειακή μετάβαση» μετατράπηκε στο ευρωπαϊκό πρότυπο, με αποτέλεσμα την εκτίναξη του κόστους παραγωγής και τη σταδιακή έξοδο μεγάλων βιομηχανιών από το ευρωπαϊκό έδαφος — μια διαδικασία που η γερμανική βιομηχανική ομοσπονδία περιέγραψε ως «σιωπηλή αποβιομηχάνιση».
Την ίδια στιγμή, η εξωτερική εξάρτηση έφθασε σε οριακά επίπεδα. Η Ευρώπη κατέστη εξαρτημένη ενεργειακά από τη Ρωσία και τεχνολογικά από την Κίνα. Το 95% των σπάνιων γαιών, του μαγνησίου, του λιθίου και των κρίσιμων πρώτων υλών για την «πράσινη» τεχνολογία προέρχονται πλέον από το Πεκίνο. Η Ευρώπη λοιπόν δεν γίνεται πιο ανεξάρτητη, αλλά περισσότερο εξαρτημένη από τους αντιπάλους της.
Όλα αυτά δεν μπορεί να είναι προϊόν αφέλειας. Χρειάστηκε πολύ λιγότερο κόπο και χρήμα από ό,τι μια συμβατική εισβολή για να αγοραστούν συνειδήσεις και να επιβληθεί η ευρωπαϊκή υποτέλεια, μεταμφιεσμένη σε ηθική υπεροχή.
Η Ευρώπη βρίσκεται σήμερα σε ένα σταυροδρόμι. Η σύμπραξη ιδεολογικών, πολιτικών και οικονομικών συμφερόντων δημιούργησε ένα σύστημα όπου η ρητορική της «αρετής» χρησιμεύει για να καλύπτει τη διανομή εκατοντάδων δισεκατομμυρίων ευρώ σε επιλεγμένους ωφελημένους, ενώ η πραγματική οικονομία παραπαίει και οι κοινωνίες διχάζονται. Η ήπειρος γερνάει, αποδυναμώνεται παραγωγικά και διασπάται πολιτισμικά, ενώ οι ηγέτες της επιμένουν να κηρύττουν μια ανύπαρκτη ηθική υπεροχή.
Ωστόσο, το μέλλον δεν έχει γραφτεί ακόμη. Οι κοινωνίες μπορούν να αναγεννηθούν αν ανακτήσουν την αυτοσυνειδησία τους. Η Ευρώπη διαθέτει ακόμη ιστορική μνήμη, γνώση, πόρους και πολιτισμική κληρονομιά. Αρκεί να θυμηθεί τι υπήρξε: ένας χώρος ελευθερίας, δημιουργίας και ευθύνης. Όχι ένας μηχανισμός ενοχής και εξάρτησης.
Όπως είχε προειδοποιήσει ο Τόμας Τζέφερσον, «το τίμημα της ελευθερίας είναι η αιώνια επαγρύπνηση». Η Ευρώπη σταμάτησε να επαγρυπνεί και, το χειρότερο, έπαψε να πιστεύει στον ίδιο της τον ρόλο. Η αποκατάσταση των ζημιών είναι δυνατή, αλλά προϋποθέτει εξέγερση απέναντι στον ιδεολογικό δόλο και στην εξαγορά πολιτικής βούλησης. Δεν διακυβεύεται απλώς το μέλλον της ηπείρου. Διακυβεύεται η αξιοπρέπεια ενός πολιτισμού που επέτρεψε την παραχάραξη της αρετής του.
Η Ευρώπη δεν έχει καταδικαστεί. Έχει εξαπατηθεί. Και κάθε εξαπάτηση, όταν αποκαλυφθεί, μπορεί να ανατραπεί.
Η Ελλάδα ως εργαστήριο της ευρωπαϊκής παρακμής
Αν η Ευρώπη βιώνει μια διαχειριζόμενη παρακμή, τότε η Ελλάδα υπήρξε το πρώτο και πιο σκληρό πείραμα αυτής της διαδικασίας. Η δεκαετής μνημονιακή κρίση δεν παρουσιάστηκε ως αυτό που ήταν: μια θεσμική και οικονομική επιχείρηση αφαίρεσης κυριαρχίας. Βαφτίστηκε «διάσωση» αλλά επέβαλε την αποψίλωση της παραγωγικής βάσης, το ξεπούλημα στρατηγικών υποδομών και τη μόνιμη εξάρτηση από εξωτερική χρηματοδότηση.
Το κοινωνικό σώμα αποδυναμώθηκε: εκατοντάδες χιλιάδες νέοι επιστήμονες εγκατέλειψαν τη χώρα, η δημογραφική κατάρρευση βάθυνε, η εθνική παραγωγή υποχώρησε σε ιστορικά χαμηλά. Παράλληλα, η Ελλάδα έγινε χώρος υποδοχής μεταναστευτικών ροών χωρίς σχεδιασμό ενσωμάτωσης, με τα νησιά και τη Θράκη να μετατρέπονται σε «τεχνολογικά» διαχειριζόμενες ζώνες πίεσης, όπου η εθνική ασφάλεια έπαψε να θεωρείται πρόταγμα. Η ενεργειακή εξάρτηση κορυφώθηκε: η χώρα πέρασε από πρωταγωνίστρια στην Ανατολική Μεσόγειο σε εισαγωγέα που δεν καθορίζει το μέλλον των πηγών της.
Η Ελλάδα γνωρίζει καλύτερα από κάθε άλλο ευρωπαϊκό κράτος τι σημαίνει να επιβάλλονται πολιτικές χωρίς δημοκρατική νομιμοποίηση, με πρόσχημα το «ευρωπαϊκό συμφέρον». Αυτός ο τόπος, που υπήρξε γενέτειρα της δημοκρατίας, μετατράπηκε στον πιο αυστηρά επιτηρούμενο χώρο της Ευρώπης. Και όμως, η επιβίωση και η αντοχή της ελληνικής κοινωνίας αποδεικνύουν ότι ο δρόμος της ανάκαμψης παραμένει ανοιχτός, αρκεί να υπάρξει πολιτική βούληση που να στηρίζεται στο πραγματικό εθνικό συμφέρον και όχι στις ιδεοληψίες των Βρυξελλών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου