Οι διατροφικές διαταραχές σπάνια γίνονται άμεσα ορατές. Συχνά, οι άνθρωποι που παλεύουν με αυτές δεν μιλούν ανοιχτά είτε από φόβο είτε από ενοχή είτε γιατί δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν το πρόβλημα. Ωστόσο, τα σημάδια υπάρχουν: στις αλλαγές συμπεριφοράς, στη σωματική κατάπτωση, στην απόσυρση από την καθημερινότητα.
Σε μια εποχή που η εικόνα προβάλλεται πιο δυνατά από την ουσία, εκατομμύρια άνθρωποι εγκλωβίζονται σε έναν αόρατο πόλεμο με το φαγητό, τον καθρέφτη, τον ίδιο τους τον εαυτό. Το ρεπορτάζ αυτό δεν φιλοδοξεί να προσφέρει λύσεις, μόνο να ρίξει φως εκεί όπου υπάρχει σκοτάδι, ενοχή και ντροπή.
SkinnyTok: Η αισθητική της λιμοκτονίας
Στην κουλτούρα του «καθρέφτη» και των συνεχών «μετρήσεων», η πειθαρχία στο σώμα ταυτίζεται με την επιτυχία. Το «πόσα κιλά είσαι;» εξακολουθεί να είναι μια κοινωνικά αποδεκτή ερώτηση. Η εικόνα δεν κυριαρχεί απλώς. Επιβάλλεται. Και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης λειτουργούν ως επιταχυντής μιας κουλτούρας που χειροκροτεί τη σιωπηλή αυτοτιμωρία, αρκεί να συνοδεύεται από βίντεο ή φωτογραφίες με το «πριν και μετά».
Στην πλατφόρμα του TikTok έχει δημιουργηθεί μία τάση που υμνεί την απώλεια βάρους με κάθε κόστος. Το hashtag SkinnyTok έχει περισσότερες από 73.000 αναρτήσεις και χρησιμοποιείται από προφίλ χρηστών που προωθούν ακραία πρότυπα σωματότυπου.
Βίντεο με περιεχόμενο «τι τρώω σε μία μέρα», challenges για απώλεια βάρους σε χρόνο-ρεκόρ και αισθητικά καλογυαλισμένα βίντεο που εξιδανικεύουν την ασιτία, το SkinnyTok έχει γίνει το νέο πρόσωπο μιας παλιάς απειλής.
Μέχρι και το αφήγημα έχει αλλάξει. Από την ανορεξία περάσαμε στην «πειθαρχία» και από τη βουλιμία στην «αισθητική του σώματος». Το αποτέλεσμα, βέβαια, παραμένει το ίδιο: μια τοξική, επικίνδυνη προβολή της αυτοκαταστροφής ως επιτυχία.
«Οι διατροφικές διαταραχές είναι η πρώτη ψυχική νόσος, μετά τη χρήση ναρκωτικών ουσιών, που έχει τα υψηλότερα ποσοστά θνησιμότητας», τονίζει στο CNN Greece, η δρ. Μαρία Τσιάκα, ψυχολόγος και διευθύντρια του Ελληνικού Κέντρου Διατροφικών Διαταραχών και του TBT-S Institute Νότιας Ευρώπης.
Η δρ. Μαρία Τσιάκα, ψυχολόγος και διευθύντρια του Ελληνικού Κέντρου Διατροφικών Διαταραχών και του TBT-S Institute Νότιας Ευρώπης.
Η δρ. Τσιάκα επισημαίνει ότι κατά την περίοδο της πανδημίας του Covid-19 παρατηρήθηκε ραγδαία αύξηση (σχεδόν τριπλασιασμός) των ποσοστών των παιδιών και εφήβων από 9 έως 17 ετών που αντιμετωπίζουν κάποια διατροφική διαταραχή, στην Ελλάδα.
«Δυστυχώς βρισκόμαστε πολύ πίσω στην αντιμετώπιση της νόσου. Η Πολιτεία δεν έχει ορίσει βασικές κατευθυντήριες για τη διαχείρισή της, δεν υπάρχουν πρωτόκολλα αντιμετώπισης των διατροφικών διαταραχών, ενώ οι περισσότεροι επαγγελματίες (ψυχολόγοι, ψυχίατροι και διατροφολόγοι) δεν είναι επαρκώς καταρτισμένοι για να διαχειριστούν τις οικογένειες των ατόμων που αντιμετωπίζουν τη νόσο. Κυρίως, εφαρμόζεται γνωσιακή ψυχοθεραπεία, που είναι αποτελεσματική στη βουλιμία αλλά δεν έχει κανένα αποτέλεσμα στη νευρική ανορεξία.
Είναι απολύτως αναγκαίο να ορισθούν κατευθυντήριες γραμμές και να υπάρξει εξειδικευμένη κατάρτιση των επαγγελματιών, ειδικά αν σκεφτούμε ότι η “είσοδος” κάποιου ατόμου στις διατροφικές διαταραχές γίνεται μέσω της νευρικής ανορεξίας, η οποία έχει τεράστιο νευροβιολογικό αντίκτυπο με αποτέλεσμα να συντηρείται και να εξελίσσεται η κατάσταση», εξηγεί η δρ. Τσιάκα.
Εκπαίδευση και ενημέρωση οικογενειών
Οι περισσότεροι γονείς παιδιών με κάποια διατροφική διαταραχή πιστεύουν ότι είναι μια φάση που θα περάσει, κάτι που φυσικά δεν ισχύει. Ειδικά εξαιτίας της «νομιμοποίησης» των διαταραχών μέσω των social media.
«Οι οικογένειες αντιλαμβάνονται τη νόσο όταν πλέον έχει αλλάξει πολύ το βάρος και η συμπεριφορά του παιδιού. Όταν απευθύνονται σε εμάς, τα παιδιά είναι στο όριο της νοσηλείας», μας λέει η διευθύντρια του Ελληνικού Κέντρου Διατροφικών Διαταραχών και του TBT-S Νοτίου Ευρώπης, τονίζοντας το έλλειμμα στη διαχείριση των περιστατικών.
«Ακόμη και αν νοσηλευτεί το άτομο, ύστερα από ένα διάστημα επιστρέφει στην οικογένεια. Επειδή, όμως, δεν υπάρχει επαρκής εκπαίδευση των γονέων παρατηρούνται συνεχείς υποτροπές και έχουμε το σύνδρομο της "περιστρεφόμενης πόρτας", δηλαδή το άτομο καταλήγει να μπαινοβγαίνει στις ψυχιατρικές κλινικές», υπογραμμίζει η δρ. Μαρία Τσιάκα.
Μάλιστα επεσήμανε ότι οι εξειδικευμένες ψυχιατρικές κλινικές για τις διατροφικές κλινικές στην Ελλάδα είναι λίγες και οι διαθέσιμες κλίνες δεν επαρκούν για να καλύψουν τις ανάγκες των νοσούντων, αναφέροντας ενδεικτικά το Σισμανόγλειο που είναι για περιστατικά άνω των 16 ετών, και το οποίο διαθέτει μόλις έξι κλίνες την ώρα που τα αιτήματα είναι πολλαπλάσια.
Οι αριθμοί πίσω από τις διαταραχές
Μέχρι πριν λίγα χρόνια, οι διατροφικές διαταραχές, ήταν ορατές μόνο όταν το σώμα κραύγαζε: αποστεωμένο, εξασθενημένο, εμφανώς βασανισμένο. Σήμερα, όλο και συχνότερα, κρύβονται σε «κανονικά» σώματα, σε σώματα που «δεν φαίνονται άρρωστα» και σε πρόσωπα που χαμογελούν.
Οι διατροφικές διαταραχές δεν γνωρίζουν ηλικία, φύλο ή οικονομική κατάσταση. «Χτυπούν» αδιακρίτως και τα τελευταία χρόνια, μάλιστα, όλο και πιο νέα άτομα όπως παιδιά 9 και 10 ετών.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), το 2019, 14 εκατομμύρια άνθρωποι παρουσίασαν διατροφικές διαταραχές, συμπεριλαμβανομένων σχεδόν 3 εκατομμυρίων παιδιών και εφήβων.
Γυναίκα μετράει την περιφέρεια της μέσης της με μεζούρα.
Pixabay / Image by Designer DeaΣτις ΗΠΑ από το 2018 έως το 2022 οι ιατρικές επισκέψεις που σχετίζονταν με τις διατροφικές διαταραχές υπερδιπλασιάστηκαν (αύξηση 107,4%) στα παιδιά κάτω των 17 ετών.
Αντίστοιχη αύξηση των διατροφικών διαταραχών σε παιδιά και εφήβους παρατηρήθηκε και στη Μεγ. Βρετανία. Σύμφωνα με ανάλυση των δεδομένων της Εθνικής Υπηρεσίας Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου, ο αριθμός των παιδιών και των νέων που ξεκινούν θεραπεία για διατροφικές διαταραχές έχει αυξηθεί από 5.240 το 2016-2017 σε 11.800 το 2022-2023.
H Χαρά Σκουλαρίκη, Κλινική Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, MSc, απόφοιτος του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου με ειδίκευση στις Διαταραχές Λήψης Τροφής από το ΕΚΠΑ.
Photo by TASOS KOUTSIFTIS«Οι διατροφικές διαταραχές, ή πιο σωστά οι διαταραχές πρόσληψης τροφής, είναι ένα ευρύ φάσμα συμπεριφορών που σχετίζονται με την παθολογική πρόσληψη τροφής και είναι πολύ σοβαρές καταστάσεις που επηρεάζουν τη σωματική, ψυχολογική και κοινωνική λειτουργία των ατόμων. Συνολικά, επηρεάζουν έως και το 5% του πληθυσμού, πιο συχνά γυναίκες ηλικίας μεταξύ 12 και 35 ετών και συνήθως αναπτύσσονται στην εφηβεία και τη νεαρή ενήλικη ζωή», εξηγεί στο CNN Greece η Χαρά Σκουλαρίκη, Κλινική Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, MSc, απόφοιτος του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου με ειδίκευση στις Διαταραχές Λήψης Τροφής από το ΕΚΠΑ.
Τι προτείνουν οι ειδικοί
Η δρ. Μαρία Τσιάκα τονίζει ότι η επιστημονική κοινότητα πρέπει να δημιουργήσει ένα πλαίσιο διαχείρισης της νόσου και να γίνουν επιδημιολογικές έρευνες «προκειμένου να δούμε πόσα άτομα νοσούν για να μπορέσουμε να δράσουμε. Διότι αν δεν δράσουμε, θα έχουμε νοσηρότητα», λέει και υποστηρίζει ότι «αν υπάρξει έγκαιρη θεραπεία, τότε υπάρχει πλήρης ίαση».
Η Χαρά Σκουλαρίκη τονίζει με τη σειρά της την ανάγκη συμβουλευτικής των οικογενειών, στους κύκλους των οποίων υπάρχουν άτομα που νοσούν με κάποια διατροφική διαταραχή, και υποστηρίζει ότι η διατροφική φροντίδα και η επανασύνδεση σε μια κατάσταση ομαλής λήψης τροφής είναι ένα μεγάλος και πολυετής αγώνας τόσο για τον ασθενή, που συχνά δεν έχει πλήρη επίγνωση της κατάστασής του όσο και για τον επαγγελματία υγείας.
Νεαρό κορίτσι αρνείται να φάει.
Pexels / Image by Mikhail Nilov«Η ενημέρωση όλων μας για τις διαταραχές λήψης τροφής θα βοηθήσει μεγάλο μέρος φίλων μας που πάσχουν και θα αποστιγματίσει συμπεριφορές και καταστάσεις που σχετίζονται με το βάρος, το σχήμα σώματος και τις διατροφικές επιλογές του καθενός και της καθεμιάς από εμάς», λέει χαρακτηριστικά.
Η σιωπή που πρέπει να σπάσει
Οι διατροφικές διαταραχές δεν είναι μόνο μια μάχη με το σώμα, αλλά με τη σιωπή που τις περιβάλλει. Κάθε στατιστικό στοιχείο κρύβει πίσω του έναν άνθρωπο που ζητά να ακουστεί.
Η πρόληψη και η ενημέρωση είναι το κλειδί για να μη χάνονται άλλες ζωές. Είναι αναγκαίο να δοθεί φωνή σε αυτή τη σιωπή, γιατί μόνο έτσι μπορεί να κερδηθεί αυτή την αόρατη μάχη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου