H ψευδαίσθηση του λαστιχένιου χεριού λειτουργεί και στα Xταπόδια

 Το πείραμα με το λαστιχένιο χέρι αναφέρεται σε μία ψευδαίσθηση στην οποία οι απτικές αισθήσεις “ξεγελιούνται” από ένα ξένο άκρο.

Το φαινόμενο αποκαλύπτει μια τριπλή αλληλεπίδραση μεταξύ όρασης, αφής και ιδιοδεκτικότητας και μπορεί να παρέχει στοιχεία σχετικά με τη βάση του αυτοπροσδιορισμού του σώματος.

Το πείραμα με το λαστιχένιο χέρι

Όπως και οι άνθρωποι, τα χταπόδια μπορούν να έχουν την ψευδαίσθηση του καουτσούκ χεριού και να πιστέψουν ότι ένα ψεύτικο χέρι είναι το δικό τους. Αυτό υποδηλώνει ότι έχουν αντίληψη του σώματός τους, ακριβώς όπως και εμείς (ιδιοδεκτικότητα).

Η ψευδαίσθηση του καουτσούκ χεριού είναι ένα ιδιαίτερο και ενδιαφέρον πολυαισθητηριακό τέχνασμα, όπου οι άνθρωποι αρχίζουν να πιστεύουν ότι ένα ψεύτικο χέρι είναι το δικό τους.

Στο πείραμα κρύβεται το πραγματικό χέρι του ατόμου πίσω από μια οθόνη, ενώ παράλληλα, τοποθετείται σε ένα τραπέζι μπροστά του, ένα ψεύτικο χέρι και το άτομο αγγίζει ταυτόχρονα και τα δύο.
Η παρακολούθηση του ψεύτικου χεριού να αγγίζεται την ίδια στιγμή με το πραγματικό χέρι αρκεί για να ξεγελάσει τον εγκέφαλο και να το θεωρήσει ως δικό του.

Η ψευδαίσθηση αυτή επιδείχθηκε για πρώτη φορά από τους Matthew Botvinick και Jonathan Cohen το 1998, και αργότερα αποδείχθηκε ότι και τα πίθηκοι και τα ποντίκια εξαπατώνται από το ίδιο τέχνασμα.

Τα χταπόδια αισθάνονται την ψευδαίσθηση

Στη νέα αυτή έρευνα, η οποία περιγράφεται στο περιοδικό Current Biology, οι Sumire Kawashima και Yuzuru Ikeda από το Πανεπιστήμιο Ριουκίου στην Οκινάβα, Ιαπωνία, τοποθέτησαν χταπόδια του είδους Callistoctopus aspilosomatis σε μια δεξαμενή.

Σύμφωνα με το περιοδικό phys.org, ένα ψεύτικο χέρι, φτιαγμένο από μαλακό τζελ, τοποθετήθηκε πάνω από το πλοκάμι του χταποδιού, καλυμμένο με μια αδιαφανή διαχωριστική επιφάνεια, έτσι ώστε το ζώο να μην μπορεί να το δει.

Στη συνέχεια, το πραγματικό και το ψεύτικο χέρι αγγίζονταν ταυτόχρονα με πλαστικά κάλυπτρα.

Μετά από περίπου οκτώ δευτερόλεπτα, ένας από τους ερευνητές τσίμπησε το ψεύτικο χέρι με τσιμπίδα. Το χταπόδι αντέδρασε αμυντικά, σαν να τσιμπούσαν το αληθινό του πλοκάμι.

Οι επιστήμονες επανέλαβαν το πείραμα με πέντε άλλα χταπόδια, και όλα έδειξαν αμυντικές αντιδράσεις, όπως φυγή, αλλαγή χρώματος ή “μάζεμα” των πλοκαμιών τους.

Σε πειράματα όπου το πραγματικό και το ψεύτικο χέρι αγγίζονταν με ασυγχρόνιστο τρόπο, ή δεν υπήρχε καθόλου άγγιγμα, ή το ψεύτικο χέρι δεν ταίριαζε με το πραγματικό, δεν παρουσιαζόταν η ψευδαίσθηση.

Το συμπέρασμα

Η έρευνα δείχνει ότι ακόμα και τα ασπόνδυλα, των οποίων οι εγκέφαλοι διαφέρουν σημαντικά από τους ανθρώπινους, διαθέτουν αίσθηση του σώματός τους, παρόμοια με εμάς. Η μελέτη αυτών των πλασμάτων μπορεί να μας δώσει περισσότερες πληροφορίες για αυτό το βασικό στοιχείο της αντίληψης του εαυτού.

«Αυτά τα ευρήματα στα χταπόδια, τα οποία έχουν ένα σύνθετο νευρικό σύστημα που έχει αναπτυχθεί ανεξάρτητα από τα σπονδυλωτά, μπορεί να αποτελούν ένα σημαντικό μοντέλο για τη μελέτη της εξέλιξης της αίσθησης του σώματος», ανέφεραν οι ερευνητές.

Ευρύτερη Σημασία

Ωστόσο, υπάρχουν και πολλές άλλες πιθανές εφαρμογές. Η κατανόηση της πολυαισθητηριακής ολοκλήρωσης και της αντίληψης του εαυτού, μπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξη πιο εξελιγμένων ρομπότ και συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης.

Επιπλέον, η έρευνα μπορεί να βοηθήσει στην κατανόηση νευρολογικών διαταραχών που επηρεάζουν την αίσθηση του σώματος στους ανθρώπους, όπως η ασωματογνωσία, όπου το άτομο χάνει την επίγνωση ενός ή περισσότερων τμημάτων του σώματός του.