Σενάρια και Βιώσιμη Ανάπτυξη: H Ελλάδα μπροστά στο δίλημμα εφαρμογής ή αποτυχίας των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης

 

Σενάρια και Βιώσιμη Ανάπτυξη: Η Ελλάδα μπροστά στο δίλημμα εφαρμογής ή αποτυχίας των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης .

**Άρθρο του Φώτη Αλεξόπουλου

Η υιοθέτηση των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) από τον ΟΗΕ αποτέλεσε μια ιστορική στιγμή, με ένα ολιστικό σχέδιο που φιλοδοξεί να παντρέψει την οικονομική ανάπτυξη με την κοινωνική δικαιοσύνη και την περιβαλλοντική προστασία.

Όμως στην Ελλάδα, η πορεία από τη θεωρία στην πράξη αποδεικνύεται επίπονη και συχνά αντιφατική.

Η ελληνική πραγματικότητα

Η χώρα μας εξακολουθεί να λειτουργεί με όρους βραχυπρόθεσμης διαχείρισης. Οι ΣΒΑ απαιτούν συνέργεια, συνέπεια και διαχρονική στρατηγική τρία στοιχεία που το ελληνικό πολιτικό σύστημα δυσκολεύεται να υπηρετήσει. Η αλλαγή κυβέρνησης συχνά ισοδυναμεί με ακύρωση ή επανεκκίνηση πολιτικών. Έτσι, η Ελλάδα αντί να προχωρά βήμα-βήμα, αναλώνεται σε έναν φαύλο κύκλο αποσπασματικών μέτρων.

Η απουσία στρατηγικής

Η αξία της ανάλυσης σεναρίων, διεθνώς αναγνωρισμένη, παραμένει σχεδόν άγνωστη στο ελληνικό κράτος. Οι πρόσφατες κρίσεις είναι αποκαλυπτικές:

Η τραγωδία στο Μάτι (2018): μια προδιαγεγραμμένη καταστροφή χωρίς σχέδιο εκκένωσης, χωρίς σενάρια διαχείρισης δασικών πυρκαγιών υπό ακραίες συνθήκες.

Οι πλημμύρες στη Θεσσαλία (2023): απουσία προληπτικών έργων, έλλειψη σεναρίων για ακραία καιρικά φαινόμενα που είχαν προβλεφθεί από μελέτες εδώ και δεκαετίες.

Η πανδημία COVID-19: μέτρα που αλλάζανε εβδομαδιαία, χωρίς σταθερή στρατηγική, δείχνοντας αδυναμία αξιοποίησης υποθετικών σεναρίων για τη διαχείριση υγειονομικών κρίσεων.

Η ενεργειακή κρίση: επιδοματική πολιτική «της στιγμής» αντί για ένα συνεκτικό σχέδιο ενεργειακής μετάβασης, με αποτέλεσμα εξάρτηση από εισαγωγές και υψηλό κόστος για τα νοικοκυριά.

Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, η Ελλάδα δεν είχε επεξεργαστεί ούτε ένα εναλλακτικό σενάριο. Αντί να προνοεί, αναγκάστηκε να αντιδράσει εκ των υστέρων με καθυστέρηση και απώλειες. (ανθρώπινες, οικονομικές, κοινωνικές).

Η γραφειοκρατία και το ΕΣΠΑ ως χαμένη ευκαιρία

Το παράδειγμα του ΕΣΠΑ είναι χαρακτηριστικό. Εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ απορροφώνται κάθε χρόνο, αλλά χωρίς στρατηγική στόχευση συνδεδεμένη με τους ΣΒΑ.

Έργα βιώσιμης ανάπτυξης αποτελούν «εργολαβικές υποχρεώσεις» ή επικοινωνιακές κορδέλες εγκαινίων, αντί για πραγματικές επενδύσεις στο μέλλον. Η γραφειοκρατία, σε συνδυασμό με την πελατειακή διαχείριση, καταπνίγουν κάθε προοπτική στρατηγικής αξιοποίησης των πόρων.

Τι χρειάζεται να γίνει ?

Η Ελλάδα χρειάζεται επειγόντως μια μεταστροφή κουλτούρας στον αναπτυξιακό σχεδιασμό. Αυτό σημαίνει:

Ενσωμάτωση της ανάλυσης σεναρίων σε όλα τα εθνικά σχέδια.

Θεσμική εγγύηση συνέχειας πολιτικών, ανεξάρτητα από κυβερνητικές αλλαγές.

Διαφανής αξιολόγηση των έργων με βάση μετρήσιμα αποτελέσματα που να σχετίζονται με τους ΣΒΑΠ.

Σοβαρή εμπλοκή της επιστημονικής κοινότητας και της κοινωνίας των πολιτών στον σχεδιασμό.

Η Ελλάδα έχει δύο επιλογές: Είτε να αντιμετωπίσει τους ΣΒΑ ως μια ακόμα «υποχρέωση προς τις Βρυξέλλες» ή να τους μετατρέψει σε μοχλό πραγματικής μεταρρύθμισης. Τα γεγονότα των τελευταίων ετών απέδειξαν ότι η απουσία στρατηγικής προνοητικότητας κοστίζει ζωές και εκατομμύρια ευρώ.

Η ανάλυση σεναρίων δεν είναι πολυτέλεια είναι ζήτημα εθνικής επιβίωσης και αξιοπιστίας.

Αν δεν επενδύσουμε τώρα σε αυτήν, η Ελλάδα θα συνεχίσει να αιφνιδιάζεται από τις κρίσεις αντί να τις προλαμβάνει.

*Ο Φώτης Αλεξόπουλος είναι Οικονομολόγος , Πτυχιούχος του ΠΑΝΤΕΙΟΥ Πανεπιστημίου στην Σχολή Επιστημών Οικονομίας Και Διοίκησης