Το βράδυ έπεφτε ήσυχα πάνω από το Bislett, τη φοιτητική συνοικία του Όσλο που μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν από τις πιο ασφαλείς της Νορβηγίας. Κάτω από τα φώτα των μπαρ και τα γέλια των φοιτητών που γύριζαν στα διαμερίσματά τους, δύο δεκατριάχρονα αγόρια κατέβαιναν από το λεωφορείο κρατώντας στις τσέπες τους δύο χειροβομβίδες βοσνιακού στρατού.
Στόχος τους: ένα μικρό ινστιτούτο ομορφιάς, το XiChi Beauty. Στις 9:42 μ.μ., τα παιδιά τράβηξαν τις περόνες και πέταξαν τις βόμβες στη βιτρίνα του μαγαζιού. Η έκρηξη τράνταξε το δρόμο, θρυμμάτισε τζάμια σε ακτίνα είκοσι μέτρων και πυροδότησε τον μηχανισμό εκτάκτου ανάγκης της αστυνομίας του Όσλο. Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, ένα κομμάτι της σκανδιναβικής ησυχίας μετατράπηκε σε σκηνή πολέμου.
Τα δύο παιδιά εξαφανίστηκαν στο σκοτάδι, εκτελώντας με επιτυχία την πρώτη τους αποστολή για λογαριασμό του Foxtrot, του εγκληματικού συνδικάτου που γεννήθηκε στη Σουηδία και εξαπλώνεται πλέον σε ολόκληρη τη Σκανδιναβία. Οι αρχές γνώριζαν καλά το όνομα. Το Foxtrot είναι σήμερα ένα από τα πιο βίαια δίκτυα οργανωμένου εγκλήματος της Ευρώπης, υπεύθυνο για δεκάδες εκρήξεις και απόπειρες δολοφονίας, που σχετίζονται με τον έλεγχο του εμπορίου ναρκωτικών στη βόρεια Ευρώπη.
Οι αστυνομικές εκθέσεις το χαρακτηρίζουν «ανθεκτικό στη διάλυση». Ο εγκέφαλός του, ο Ράουα Ματζίντ – γνωστός ως «Κούρδος Αλεπού» – δίνει εντολές από το Ιράν, όπου, σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές υπηρεσίες, ζει υπό την προστασία του καθεστώτος της Τεχεράνης.
Ο Ματζίντ, που διώκεται για ανθρωποκτονίες και βομβιστικές επιθέσεις, έχει κατανοήσει κάτι που τα σκανδιναβικά κράτη αδυνατούν ακόμη να αντιμετωπίσουν: το νομικό τους σύστημα είναι το αδύναμο σημείο.
.
Η νομοθεσία σε Νορβηγία, Σουηδία και Δανία δεν επιτρέπει την ποινική δίωξη ατόμων κάτω των 15 ετών, ακόμη και για εγκλήματα όπως δολοφονία ή τρομοκρατική ενέργεια. Έτσι, τα παιδιά γίνονται ιδανικά εργαλεία. Οι ανήλικοι στρατολογούνται μέσω social media από ενδιάμεσους, υπόσχονται εύκολα χρήματα, προστασία και μια ταυτότητα που η κοινωνία δεν τους έδωσε ποτέ.
Οι δύο δεκατριάχρονοι του Bislett, όπως αποκαλύπτει η αστυνομία, συναντήθηκαν με έναν άνδρα γύρω στα τριάντα σε απομονωμένο πάρκινγκ έξω από το Όσλο, κοντά σε δασικό μονοπάτι. Εκεί τους παρέδωσε τις χειροβομβίδες, όπλα από τα αποθέματα του βοσνιακού στρατού που πέρασαν λαθραία στη Σκανδιναβία.
Έπειτα, έλαβαν οδηγίες και την υπόσχεση ότι θα πληρωθούν καλά. Όταν συνελήφθησαν, ο ένας τέθηκε υπό επιτήρηση κοινωνικής πρόνοιας και ο άλλος αφέθηκε ελεύθερος. Στο μεταξύ, το Foxtrot είχε ήδη στρατολογήσει άλλους στη θέση τους.
Οι νορβηγικές αρχές, λόγω αυστηρών νόμων περί απορρήτου, δεν έδωσαν τα ονόματα των παιδιών, όμως οι βουλευτές και οι ερευνητές παραδέχονται πως η πλειονότητα τέτοιων ανηλίκων προέρχονται από μεταναστευτικό υπόβαθρο. Παιδιά δεύτερης ή τρίτης γενιάς, αποξενωμένα από το σχολείο, την αγορά εργασίας και τη νορβηγική κουλτούρα, εύκολα πείθονται να γίνουν μέρος ενός «ισχυρού» συνόλου.
Η αποτυχία της ενσωμάτωσης έχει μετατραπεί σε κοινωνικό ναρκοπέδιο. Όπως σημείωσε ένας βουλευτής: «Τα παιδιά αυτά γεννήθηκαν εδώ, αλλά δεν ανήκουν πουθενά. Και όποιος δεν ανήκει πουθενά, ανήκει σε όποιον του προσφέρει αναγνώριση».
Η ιδιοκτήτρια του κτιρίου, η 79χρονη Ελίζαμπετ Ράι, που βρέθηκε μπροστά στα συντρίμμια του καταστήματος, είπε απλά: «Η αστυνομία ξέρει ποιοι το έκαναν, αλλά δεν μπορεί να τους τιμωρήσει. Για αυτό το Foxtrot προσλαμβάνει παιδιά». Μια φράση που ηχεί σαν κατηγορητήριο προς το ίδιο το σύστημα. «Το έγκλημα αυξάνεται παντού πια», πρόσθεσε, καλώντας την ασφαλιστική της εταιρεία. Ο ρεαλισμός της δεν αφήνει χώρο για ψευδαισθήσεις. Το Foxtrot έχει μεταφέρει στη Νορβηγία τις πρακτικές των γκέτο της Στοκχόλμης.
Το περιστατικό του Bislett δεν ήταν μεμονωμένο. Μέσα σε δύο εβδομάδες, σημειώθηκαν άλλες δύο επιθέσεις παιδιών με χειροβομβίδες: μία σε εστιατόριο σούσι στα προάστια του Στρόμμεν και μία σε κατοικία στην πόλη Σάρπσμποργκ. Στην τελευταία, δράστες ήταν τρεις ανήλικοι – 12, 13 και 14 ετών. Οι έρευνες οδήγησαν στη σύλληψη ενός άνδρα που σχεδίαζε να προμηθεύσει κι άλλες χειροβομβίδες. Το μοτίβο είναι σαφές: οργανωμένη στρατολόγηση, πανομοιότυπα όπλα, ίδια μέθοδος εκφοβισμού.
Η επικεφαλής της Kripos, της νορβηγικής αστυνομίας εγκλημάτων οργανωμένου τύπου, Κρίστιν Όττεσεν Κβίνγκε, παραδέχεται ότι οι συμμορίες εκμεταλλεύονται τη νομική ανεπάρκεια: «Κάτω των 15 δεν υπάρχει δίωξη. Οι Σουηδοί εγκληματίες το γνωρίζουν και στρατολογούν μικρά παιδιά για να επιτίθενται στους ανταγωνιστές τους». Ταυτόχρονα, η Kripos παρακολουθεί τα social media, όπου οι στρατολόγοι του Foxtrot ανεβάζουν αναρτήσεις με emoji αλεπούς και όπλων: «Αν θέλεις να δουλέψεις για τον Fox, γράψε εδώ. Καλή πληρωμή και προστασία».
Η Νορβηγία, χώρα που χτίστηκε πάνω στην εμπιστοσύνη και την κοινωνική συνοχή, βιώνει σοκ. Η κουλτούρα του dugnad — της συλλογικής αλληλεγγύης και των κοινοτικών πρωτοβουλιών — αντικαθίσταται από φόβο και καχυποψία. Στο Όσλο, στους δρόμους όπου κάποτε οι γείτονες συνεργάζονταν για να καθαρίσουν τα φύλλα του φθινοπώρου, τώρα κυκλοφορούν ανήλικοι βομβιστές.
Ο βουλευτής Μαχμούντ Φαραχμάντ, μέλος της Επιτροπής Δικαιοσύνης και πρώην αξιωματικός πληροφοριών, μιλά ανοιχτά για την αδράνεια της κυβέρνησης: «Η κυβέρνηση έχει τυφλωθεί. Παρά τις προειδοποιήσεις των υπηρεσιών ασφαλείας, δεν έχει κάνει τίποτα. Η χώρα που αγαπώ αρχίζει να μοιάζει με τα πεδία μάχης όπου υπηρέτησα». Ο ίδιος ανησυχεί και για τη σύνδεση του Foxtrot με το Ιράν, που προσφέρει καταφύγιο στον αρχηγό του. Ο φόβος του είναι ότι πίσω από τη βία των δρόμων υπάρχει και γεωπολιτική διάσταση.
Στο επίπεδο των τοπικών κοινωνιών, οι συνέπειες είναι ήδη ορατές. Οι Night Ravens, η οργάνωση εθελοντών που εδώ και τρεις δεκαετίες περιπολεί κάθε Παρασκευή βράδυ στους δρόμους για να προστατεύει μεθυσμένους ή ευάλωτους νέους, έχει αλλάξει αποστολή. «Τώρα πρέπει να φυλάμε τα παιδιά από το να στρατολογηθούν», λέει ο γραμματέας τους, Λαρς Νόρμπομ. «Αποτύχαμε στην ενσωμάτωση. Και φοβάμαι για το μέλλον». Ο ίδιος, πρώην σωφρονιστικός υπάλληλος, παραδέχεται πως ίσως χρειαστεί η Νορβηγία να επανεξετάσει τη θέση της για τον εγκλεισμό ανηλίκων. Ένα ταμπού για μια κοινωνία που βασίζεται στην αποκατάσταση, όχι στην τιμωρία.
Πίσω, όμως, από τη ρητορική για ένταξη και πρόληψη, κρύβεται ο πυρήνας του ζητήματος: το χρήμα. Το Foxtrot λειτουργεί με τη δομή και την πειθαρχία μιας πολυεθνικής. Η κύρια πηγή του είναι το εμπόριο ναρκωτικών. Στη Σουηδία ελέγχει μεγάλο μέρος της αγοράς ηρωίνης· στη Νορβηγία, εστιάζει στην κοκαΐνη, εκμεταλλευόμενο την αυξημένη ζήτηση μετά την πανδημία. Το 2023, οι τελωνειακοί συνέλαβαν 800 κιλά κοκαΐνης κρυμμένα σε κιβώτια μπανάνας – η μεγαλύτερη κατάσχεση στην ιστορία της χώρας. Οι αρχές μιλούν για «έκρηξη διακίνησης» και παραδέχονται ότι οι εγκληματίες διαθέτουν πλέον καλύτερα μέσα, περισσότερους ανθρώπους και καλύτερη πληροφόρηση από το κράτος.
Η πρόεδρος της Ένωσης Τελωνειακών, Κάριν Τάντερε Σάουγκ, περιγράφει τη μάχη χωρίς ωραιοποιήσεις: «Είμαστε λιγότεροι και οι εγκληματίες περισσότεροι». Ζητά 400 νέες προσλήψεις και ενίσχυση των θαλάσσιων συνόρων — τα μεγαλύτερα στον κόσμο μετά του Καναδά. Οι συμμορίες στέλνουν παρατηρητές σε αποθήκες εταιρειών, όπως η Bama, για να εντοπίσουν πιθανές διαδρομές διακίνησης. Οι τελωνειακοί σκέφτονται αν πρέπει να φέρουν όπλα. Η ασφάλεια, η θεμελιώδης αξία της σκανδιναβικής κοινωνίας, δεν είναι πια δεδομένη.
Η υπουργός Δικαιοσύνης Άστρι Άας-Χάνσεν επιμένει ότι προτεραιότητα είναι η ασφάλεια και ο συντονισμός υπηρεσιών. «Το έγκλημα πρέπει να καταπολεμηθεί, ακόμη κι όταν εκτελείται ως υπηρεσία κατ’ εντολή», δηλώνει. Όμως για τους πολίτες, οι δηλώσεις αυτές μοιάζουν ως λόγια του αέρα . Ο Φαραχμάντ, απηυδισμένος, δηλώνει: «Οι υπουργοί δεν επικοινωνούν με κανέναν. Δεν υπάρχει σχέδιο». Και η φράση του συνοψίζει το χάσμα ανάμεσα στην πολιτική γραφειοκρατία και την κοινωνική πραγματικότητα.
Για τους κατοίκους του Bislett, η μνήμη της νύχτας εκείνης παραμένει ζωντανή. Η 23χρονη Θέα Λάνγκνες θυμάται πως καθάριζε το διαμέρισμά της όταν άκουσε την έκρηξη. «Νομίσαμε ότι έγινε τροχαίο. Μετά είδαμε ανθρώπους να τρέχουν. Οι αστυνομικοί φώναζαν ότι υπήρχε κι άλλη χειροβομβίδα στο δρόμο». Λίγα λεπτά αργότερα, οι ειδικές δυνάμεις εξουδετέρωσαν το δεύτερο εκρηκτικό. «Μας έστειλαν μήνυμα: “Κλείστε τα παράθυρα, μην ανοίγετε τις κουρτίνες”. Όταν μάθαμε ότι το έκαναν παιδιά, παγώσαμε», λέει.
Η ιστορία αυτή είναι προειδοποίηση προς ολόκληρη τη Δύση: όταν το κράτος δικαίου παύει να προστατεύει και μετατρέπεται σε ασπίδα για τους εγκληματίες, όταν η ενσωμάτωση αντικαθίσταται από την περιθωριοποίηση και η κοινωνική εμπιστοσύνη από τον φόβο, τότε οι χειροβομβίδες δεν είναι παρά το προοίμιο μιας πολύ μεγαλύτερης έκρηξης – εκείνης που διαλύει την ψυχή ενός πολιτισμού.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου