Μητρώο πιστοποιημένων δραστών σεξουαλικών εγκλημάτων: Ώρα να σπάσει η σιωπή του Kράτους

 Μητρώο πιστοποιημένων δραστών σεξουαλικών εγκλημάτων: Ώρα να σπάσει η σιωπή του κράτους

*Του Φώτη Αλεξόπουλου

Τα τελευταία χρόνια, η ελληνική κοινωνία συγκλονίζεται διαρκώς από υποθέσεις σεξουαλικής κακοποίησης

ανηλίκων, γυναικών, ακόμη και ατόμων με αναπηρία. Η δημόσια οργή είναι απόλυτα δικαιολογημένη, γιατί πίσω από κάθε τέτοια υπόθεση δεν υπάρχει μόνο ένα άτομο-θύμα, αλλά μια κοινωνία που νιώθει απροστάτευτη.

Κι όμως, παρά τη συχνότητα και τη σκληρότητα των περιστατικών, η Πολιτεία συνεχίζει να σιωπά μπροστά σε ένα αυτονόητο αίτημα: τη δημιουργία ενός μητρώου πιστοποιημένων δραστών σεξουαλικών εγκλημάτων, το οποίο θα επιτρέπει τον ουσιαστικό έλεγχο και την παρακολούθηση όσων έχουν καταδικαστεί αμετάκλητα για τέτοιες πράξεις.

Ένα απαραίτητο εργαλείο για την πρόληψη

Η αναγκαιότητα ενός τέτοιου μητρώου είναι προφανής. Όταν οι αρχές γνωρίζουν πού κατοικούν, ποιοι είναι και τι έχουν πράξει άτομα με ιστορικό σεξουαλικής βίας, μπορούν να αποτρέψουν τη δράση τους πριν προκύψουν νέα θύματα.

Δεν είναι δυνατόν, σε μια ευνομούμενη πολιτεία, να επιτρέπεται σε έναν καταδικασμένο βιαστή ή παιδεραστή να αλλάζει διεύθυνση, να κυκλοφορεί ανενόχλητος κοντά σε σχολεία ή παιδικές χαρές, χωρίς να ενημερώνονται οι αστυνομικές και δικαστικές αρχές.

Σε χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο Καναδάς και το Ηνωμένο Βασίλειο, λειτουργούν εδώ και δεκαετίες αντίστοιχα συστήματα. Οι αρχές γνωρίζουν πού βρίσκονται οι δράστες, επιβάλλουν περιοριστικούς όρους (π.χ. απαγόρευση προσέγγισης σχολείων ή παιδικών σταθμών) και ενημερώνουν τις τοπικές κοινωνίες όταν υπάρχει αυξημένος κίνδυνος.

Η διεθνής εμπειρία δεν αφήνει περιθώρια αμφιβολίας: η ύπαρξη ενός τέτοιου μηχανισμού αποτρέπει την υποτροπή και διευκολύνει την πρόληψη.

Το νομικό υπόβαθρο – τι προβλέπει η ευρωπαϊκή και η ελληνική νομοθεσία

Η Οδηγία (ΕΕ) 2019/884 προβλέπει ήδη την υποχρέωση των κρατών-μελών να ανταλλάσσουν πληροφορίες σχετικά με καταδίκες για σεξουαλικά εγκλήματα, ιδίως όταν οι δράστες μετακινούνται σε άλλο κράτος μέλος της Ένωσης.

Η Ελλάδα, με τον Νόμο 4995/2022, έχει προχωρήσει σε εναρμόνιση αυτών των διατάξεων, όμως η εφαρμογή τους παραμένει αποσπασματική. Δεν υπάρχει ένα εθνικό, ενιαίο μητρώο με σαφή διαδικασία παρακολούθησης, ούτε ένα θεσμοθετημένο σύστημα ειδοποίησης των αρμόδιων αρχών.

Το αποτέλεσμα είναι να δημιουργούνται «γκρίζες ζώνες», όπου άνθρωποι με βαρύ ποινικό παρελθόν μπορούν να αλλάζουν τόπο κατοικίας χωρίς να αφήνουν ίχνη και χωρίς οι αρχές να γνωρίζουν αν μετακομίζουν , για παράδειγμα, κοντά σε σχολείο ή φροντιστήριο.

Επιχειρήματα υπέρ της θέσπισης του μητρώου

Προστασία των πολιτών και των παιδιών. Η ύπαρξη ενός τέτοιου μητρώου δεν είναι πράξη εκδίκησης· είναι πράξη πρόληψης και κοινωνικής άμυνας.

Αποτροπή επανεγκληματικότητας. Η γνώση ότι οι αρχές παρακολουθούν τον δράστη λειτουργεί αποτρεπτικά.

Διαφάνεια και εμπιστοσύνη. Οι πολίτες θα γνωρίζουν ότι το κράτος δεν κωφεύει, αλλά παρακολουθεί, προλαμβάνει και παρεμβαίνει.

Εναρμόνιση με τα διεθνή πρότυπα. Στην εποχή της ευρωπαϊκής ενοποίησης, δεν είναι δυνατόν η Ελλάδα να παραμένει χωρίς ένα εργαλείο που άλλες χώρες θεωρούν αυτονόητο.

Αναγκαίες δικλείδες ασφαλείας

Ωστόσο, για να είναι το μέτρο δίκαιο και συνταγματικά ορθό, πρέπει να συνοδεύεται από συγκεκριμένες εγγυήσεις:

Προστασία προσωπικών δεδομένων. Το μητρώο δεν πρέπει να είναι δημόσιο. Πρόσβαση να έχουν μόνο οι αρμόδιες αρχές, οι υπηρεσίες παιδικής προστασίας και υπό προϋποθέσεις, οι σχολικές δομές. Η ανεξέλεγκτη δημοσιοποίηση θα οδηγούσε σε αυτοδικία και κοινωνικό στιγματισμό.

Διαχωρισμός τύπων αδικημάτων. Δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται το ίδιο ένας ανήλικος παραβάτης που διέπραξε ένα μεμονωμένο αδίκημα και ένας κατά συρροή παιδεραστής. Το μητρώο πρέπει να είναι ιεραρχημένο και επιστημονικά τεκμηριωμένο.

Δικαίωμα επανεξέτασης. Μετά από συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και αποδεδειγμένη συμμόρφωση, να προβλέπεται δυνατότητα επανεξέτασης για έξοδο από το μητρώο. Ο στόχος δεν είναι η αιώνια τιμωρία, αλλά η πρόληψη νέων εγκλημάτων.

Αυστηρές κυρώσεις για διαρροές. Η αποκάλυψη προσωπικών δεδομένων εκτός του πλαισίου του νόμου πρέπει να επισύρει βαριές ποινές.

Ένα μητρώο που θα λειτουργεί στην πράξη

Η δημιουργία του μητρώου δεν πρέπει να μείνει στο επίπεδο της εξαγγελίας. Απαιτείται:

Διασύνδεση με το Εθνικό Ποινικό Μητρώο, την ΕΛ.ΑΣ. και τις δικαστικές αρχές.

Αυτόματη ενημέρωση σε κάθε αλλαγή κατοικίας ή απουσία από τον δηλωμένο τόπο.

Περιορισμός προσέγγισης σε χώρους με παιδιά, με ηλεκτρονική παρακολούθηση, όπου αυτό κρίνεται αναγκαίο.

Συντονισμός με τις κοινωνικές υπηρεσίες, για να παρακολουθείται και η πορεία επανένταξης του δράστη.

Ένα τέτοιο σύστημα δεν είναι ανέφικτο. Είναι, απλώς, θέμα πολιτικής βούλησης.

Η Πολιτεία δεν μπορεί να συνεχίσει να κωφεύει. Κάθε καθυστέρηση σημαίνει νέες πιθανές τραγωδίες. Οι πολίτες έχουν φωνή και απαιτούν προστασία.

Η κοινωνία έχει ήδη αποφασίσει: θέλει ασφάλεια, διαφάνεια και προστασία των παιδιών. Δεν θέλει να βλέπει βιαστές και παιδεραστές να κυκλοφορούν ελεύθερα δίπλα σε σχολεία, χωρίς κανένας να γνωρίζει ποιοι είναι και πού βρίσκονται.

Ένα μητρώο πιστοποιημένων δραστών σεξουαλικών εγκλημάτων, με αυστηρούς κανόνες, δεν είναι μέτρο εκδίκησης αλλά πράξη ευθύνης.

Η κοινωνία μίλησε.

Μένει η Πολιτεία να ακούσει.

*********Οικονομολόγος – Μέλος του Οικονομικού Επιμελητηρίου της Ελλάδας με ΑΜ: 0140857/99 -Αναλυτής Τοπικής & Περιφερειακής Ανάπτυξης(Περιφερειολόγος)- Πιστοποιημένος Χρήστης της Υπηρεσίας ΓΕΜΗ του Εμπορικού &Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών -Πιστοποιημένος Μέντορας της Γενικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους του Ν 4738/2020