Οι εικόνες που περιγράφονται στην πρόσφατη επίσημη παρέμβαση του Συνηγόρου του Πολίτη σκιαγραφούν ένα δυστοπικό τοπίο για τη φροντίδα ψυχικής υγείας ανηλίκων στη χώρα. Οι απροειδοποίητες αυτοψίες της Ανεξάρτητης Αρχής στο “Δρομοκαΐτειο” και το ΨΝΑ Δαφνί αποκάλυψαν συνθήκες που δεν συνάδουν με κανένα σύγχρονο πρότυπο περίθαλψης· συνθήκες που όχι μόνο δεν προστατεύουν τα παιδιά, αλλά τα εκθέτουν σε σοβαρούς κινδύνους.
Τα επίσημα στοιχεία συγκλονίζουν: από το 2020 έως το 2024 νοσηλεύτηκαν 135 ανήλικοι σε νοσοκομεία ενηλίκων, παρότι κάτι τέτοιο απαγορεύεται πλήρως από το ισχύον θεσμικό πλαίσιο. Ο Συνήγορος καταγράφει περιστατικά έκθεσης ανηλίκων σε βίαιες συμπεριφορές άλλων ασθενών, σε περιβάλλοντα που αντί να λειτουργούν θεραπευτικά, ενδέχεται να προκαλούν νέες, ακόμη βαθύτερες ψυχικές πληγές.
Από τις πιο σοκαριστικές διαπιστώσεις είναι εκείνες που αφορούν την έκθεση ανηλίκων σε γενετήσιες πράξεις εντός ψυχιατρικών νοσοκομείων. Πρόκειται για εικόνες που φανερώνουν με τον πιο ωμό τρόπο τη θεσμική κατάρρευση ενός συστήματος που θα όφειλε να προστατεύει τους πιο ευάλωτους.
Ο Συνήγορος εντοπίζει επίσης την εφαρμογή περιοριστικών μέτρων –όπως η καθήλωση– χωρίς την απαραίτητη τήρηση πρωτοκόλλων και χωρίς την παρουσία εξειδικευμένου προσωπικού. Οι ψυχίατροι ενηλίκων δηλώνουν πως δεν διαθέτουν ούτε κατάλληλη εκπαίδευση ούτε τη θεσμική στήριξη για να ανταπεξέλθουν στη φροντίδα ανηλίκων. Το σύστημα εμφανίζεται υποστελεχωμένο, εξουθενωμένο και συχνά ανήμπορο να λειτουργήσει με ασφάλεια.
Η εγκατάλειψη, όμως, δεν περιορίζεται στην Αττική. Στην Κρήτη, σύμφωνα με τα στοιχεία που παραθέτει η Ανεξάρτητη Αρχή, ολόκληρη η περιφέρεια εξυπηρετείται από έναν και μόνο παιδοψυχίατρο του ΕΣΥ. Στην Αθήνα, το Σισμανόγλειο, με μόλις δέκα διαθέσιμες κλίνες, καλείται να καλύψει ανάγκες εφήβων από τη μισή χώρα. Αυτή η άνιση κατανομή πόρων δεν αντανακλά απλώς μια δυσλειτουργία· συνιστά αποτυχία στρατηγικού σχεδιασμού και ουσιαστικής μέριμνας για την ψυχική υγεία των νέων.
Την ίδια στιγμή, η υποστελέχωση των κοινοτικών δομών φτάνει σε ορισμένες περιπτώσεις σε επίπεδο πλήρους παράλυσης. Για τα παιδιά με νευροαναπτυξιακές διαταραχές, το κράτος περιορίζεται στη διάγνωση, αφήνοντας τις οικογένειες μόνες να αναζητούν –και να πληρώνουν ιδιωτικά– τις απαραίτητες θεραπευτικές παρεμβάσεις. Πρόκειται για μια πραγματικότητα που ισοδυναμεί με κοινωνική αδικία μεγάλης κλίμακας.
Η 20σέλιδη επιστολή του Συνηγόρου του Πολίτη αποτελεί μια ηχηρή προειδοποίηση: καταγράφει την παντελή απουσία παιδοκεντρικής πολιτικής, την έλλειψη πρωτοκόλλων, την ανυπαρξία συνεκτικής στρατηγικής προστασίας των παιδιών που έρχονται σε επαφή με το σύστημα ψυχικής υγείας. Ζητά απαντήσεις από το Υπουργείο Υγείας — απαντήσεις που, μέχρι στιγμής, παραμένουν άγνωστο αν έχουν δοθεί.
Η αδράνεια που αναδεικνύεται δεν είναι απλώς γραφειοκρατική. Είναι βαθιά προσβλητική για μια χώρα που οφείλει να προστατεύει τα παιδιά της, όχι να τα αφήνει να παλεύουν μόνα τους σε ένα σύστημα που μοιάζει να καταρρέει. Οι ανήλικοι που αναζητούν βοήθεια βρίσκονται συχνά εγκλωβισμένοι σε ένα κενό: ανάμεσα στην ανεπαρκή κρατική μέριμνα και στην αδυναμία των οικογενειών τους να ανταπεξέλθουν οικονομικά.
Η πραγματικότητα αυτή απαιτεί άμεση και γενναία θεσμική παρέμβαση. Πρώτο και αδιαπραγμάτευτο βήμα είναι η θέσπιση ενός σύγχρονου, λειτουργικού και αυστηρά παιδοκεντρικού νομοθετικού πλαισίου, που θα εξασφαλίζει την ασφάλεια, την αξιοπρέπεια και την ουσιαστική στήριξη κάθε παιδιού που βρίσκεται σε ανάγκη.
Γιατί η ψυχική υγεία των ανηλίκων δεν είναι ζήτημα προνομίου. Είναι εθνικό καθήκον και θεμέλιο κοινωνικής συνοχής· μια αυτονόητη υποχρέωση σεβασμού προς τους νέους, που σήμερα δικαιούνται, περισσότερο από ποτέ, ένα σύστημα που να τους προστατεύει και να τους στηρίζει πραγματικά.
Κορίνα Τριανταφύλλου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου